Arbeidsinspectie voert controles uit bij hijswerkzaamheden
Donderdag 18 september 2025
Sinds 8 september inspecteert de Nederlandse Arbeidsinspectie extra op hijswerkzaamheden. De inspecteur let vooral op de aanwezigheid van een actueel hijsplan, keuringscertificaten van zowel de kraan als het hijsgereedschap, de opleiding van de kraanmachinist en deskundigheid van de hijsbegeleider, en de aanwezigheid van een anti-bots-systeem of zwenkbegrenzing op kranen wanneer er gewerkt wordt met meerdere kranen in elkaars draaibereik. Bij een overtreding kan de inspecteur de werkzaamheden van de kraan stilleggen.
De Arbeidsinspectie heeft voorjaar 2024 extra controles uitgevoerd op hijswerkzaamheden. Die controles waren mede ingegeven door een reeks ernstige hijsongevallen en incidenten in de maanden voorafgaand aan de actie. Er werden toen 291 bouwplaatsen gecontroleerd, waarbij 158 overtredingen zijn vastgesteld, vertelt Leo van der Sanden van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Op meer dan de helft van de bouwplaatsen was de situatie niet- of onvoldoende veilig.
Veel bouwbedrijven zijn zich inmiddels goed bewust van de veiligheidsrisico’s bij het hijsen van bouwdelen of materialen. Er zijn een paar zaken om goed op te letten, zowel in de voorbereiding als tijdens de uitvoering van het werk.
Hijsplan en gekeurde kraan en middelen
Het begint natuurlijk met een goed hijsplan - als onderdeel van het Veiligheids- & Gezondheidsplan (V&G-plan) van een bouwproject - waarin de specifieke risico's, procedures en hulpmiddelen voor hijswerkzaamheden zijn uitwerkt. Dat plan moet ook op de bouwplaats voorhanden zijn. Daarnaast is het belangrijk dat zowel de kraan als het hijs- en hefgereedschap elk jaar worden gekeurd door een deskundige. De norm NEN 818 beschrijft de eisen aan hijs- en hefgereedschappen en de TCVT-certificering biedt invulling aan de eisen voor de deskundige keurmeester.
Anti-bots-systeem of zwenkbegrenzing
Bij twee of meer kranen op een bouwplaats, die in elkaars draaibereik kunnen komen, moet je passende maatregelen nemen om dat te voorkomen. Dat kan met een anti-bots-systeem op de kranen of met een zwenkbegrenzing zodat ze niet in elkaar draaibereik kunnen komen. Bekijk hiervoor werkinstructie 58 van de Vereniging Verticaal Transport. De techniek is tegenwoordig zo ver gevorderd, dat je altijd technische beheersmaatregelen kan nemen. Deze eis geldt trouwens ook voor mobiele kranen en betonpompen.
Bij een hijskraan met snelkeuzeschakelaar met een maximale bedrijfslast van 10tm of meer, moet de machinist altijd(!) een geldig TCVT-persoonscertificaat hebben. Ongeacht de stand van de snelkeuzeschakelaar, benadrukt Van der Sanden. Zie hiervoor ook dit document van de Stichting Toezicht Certificatie Verticaal Transport.
Meerdere bouwplaatsen vlak naast elkaar
Bij gebiedsontwikkelingen zoals in Utrecht Leidsche Rijn liggen de bouwplaatsen van verschillende aannemers soms dicht bij elkaar. In dat geval moeten de V&G coördinatoren samen tot een plan komen en bijvoorbeeld kiezen voor eenzelfde anti-bots-systeem. Dat is daar goed gedaan. Van der Sanden wijst ook op de rol van de opdrachtgever. Die moet hier eveneens op letten, net zoals hij nadenkt over omgevingsveiligheid.
Van der Sanden heeft meerdere dodelijke ongevallen onderzocht, en gezien hoeveel impact zo'n ongeval heeft op alle betrokkenen. Hij roept bedrijven dan ook op om vanuit intrinsieke overtuiging de vereiste veiligheidsmaatregelen te nemen.