Meeste provincies 'vergeten' hun bouwambities in stikstofaanpak
Dinsdag 11 juli 2023
Bij het opstellen van hun plannen voor de stikstofaanpak lijken de meeste provincies te zijn 'vergeten' aan te geven hoe ze stikstofruimte willen inzetten voor woningbouw en infrastructuur. In het Provinciaal Programma Landelijk Gebied moest iedere provincie voor 1 juli bij minister Van der Wal aangeven wat zij van plan zijn. Bouwend Nederland vindt de plannen niet concreet, urgentie ontbreekt en een koppeling met de bouwopgave is er evenmin goed in vastgelegd. Dat terwijl de provincies moeten zorgen dat alle zaken die een ruimtelijk beslag leggen, zoals woningbouw en infrastructuur, in de uitwerking een duidelijke plek krijgen. Er is immers niet alleen stikstofruimte nodig voor PAS-melders en natuurherstel, maar ook voor mensen voor wie een woning moet worden gebouwd.
"We gaan de behoefte aan woningen niet invullen zonder bijpassende stikstofruimte. En hetzelfde geldt voor de aanleg van nieuwe infrastructuur, en ook voor noodzakelijke investeringen ten behoeve van de energietransitie", benadrukt voorzitter Arno Visser. "Uiteraard moet er stikstofruimte komen voor natuur en boeren, maar niet voor hen alleen. Als provincies de bouwopgave vergeten, dan laten ze woningzoekenden in de kou staan, kunnen ze de klimaatmaatregelen niet uitvoeren en staan Nederlanders vaker in de file."
Toelichting per provincie
Groningen: aandacht voor woningbouw en infra
"In de provincie Groningen is gelukkig wel aandacht voor woningbouw en infra", zegt Yannick Bos van Regio Noord. "Tegelijkertijd zien wij dat de watervoorraad in Groningen steeds verder onder druk komt te staan. Groningen zal bij het oplossen hiervan rekening moet houden met de benodigde wateraansluiting van nieuwe woonwijken."
Fryslân: reserveer ook stikstofruimte voor bouwambities
"Fryslân laat zien dat zij werk wil maken van stikstofreductie, maar ziet ook de uitdagingen die dat met zich meebrengt voor het kenmerkende Friese landschap. Het lijkt erop dat wanneer in Fryslân stikstofruimte beschikbaar komt, deze vooral ten gunste zal komen aan landbouw en PAS-melders, zegt Bos. “Het is van belang dat de provincie ook voldoende stikstofruimte reserveert voor het bouwen van woningen en het bereikbaar houden en verduurzamen van de provincie."
Drenthe: hoger tempo nodig
"Vergunningverlening op grond van extern salderen is voorlopig niet meer mogelijk in Drenthe. De natuur staat dusdanig onder druk, zo blijkt uit de Natuurdoelanalyses, dat zonder programma niet alleen nieuwe ontwikkelingen niet meer kunnen, maar dat ook bestaande bedrijven risico's lopen", zegt Yannick Bos. Er is in Drenthe een hoger tempo nodig met het reduceren van stikstof."
Overijssel: goede samenwerking, bouw onderbelicht
Overijssel had als eerste provincie een programma voor het landelijk gebied klaar. "We hebben er begrip voor dat hier landbouw en natuur de meest prominente sectoren zijn in het plan", zegt Jarin van der Zande van Regio Oost. "De bouw niet of nauwelijks noemen past niet bij de bouwopgave die de provincie heeft."
Flevoland: vage plannen, weinig inspraak
"De stikstofplannen voor het landelijk gebied van de provincie Flevoland zijn nog erg vaag", ziet Van der Zande. "Bovendien maken we ons zorgen om de samenwerking. Vergeleken met andere provincies betrekt het provinciaal bestuur van Flevoland de bouwsector nauwelijks – en andere sectoren evenmin – bij het nadenken over terugdringen van stikstofuitstoot. Bij de verdere uitwerking van de plannen willen we worden betrokken, zodat ook in Flevoland de bouwopgave kan worden gerealiseerd."
Gelderland: geen provinciaal gebiedsplan, wel veel concrete initiatieven
"Gelderland heeft opvallend genoeg nog geen Provinciaal Programma Landelijk Gebied. Toch is dat niet heel zorgelijk", benadrukt Van der Zande. "Gelderland ontplooit namelijk veel initiatieven om uitstoot te reduceren en organiseert samenwerking tussen sectoren, bijvoorbeeld als het gaat om circulair of emissieloos bouwen. Dat zijn al mooie concrete plannen, waar we mee verder kunnen."
Noord-Brabant: bouw heeft realistische eisen en goed opdrachtgeverschap nodig
"Noord-Brabant deelde tot nu toe alleen een 'houtskoolschets', waarin nog weinig concreet perspectief wordt geboden aan de bouwsector", ziet Beatrice Dormans van Regio Zuid. "We worden op het stikstofdossier door de provincie wel bij veel besprekingen betrokken. Onze sector kan een duidelijke bijdrage leven aan het verminderen van stikstofuitstoot. Denk aan prefab bouwen, slimmere bouwlogistiek of het inzetten van emissiearm of emissievrij materieel. De provincie moet dan wel realistische eisen stellen, duurzaamheid belonen en werk maken van wat wél kan, zoals vergunningsvrije werkzaamheden."
Limburg: nog geen concrete plannen voor woningbouw en infra
"De gebiedsplannen van Limburg zijn niet concreet", zegt Dormans. "Zowel woningbouw als infra worden hierin niet eens bij naam genoemd. Bij het maken van deze plannen heeft de provincie alleen overleg gehad met de Plattelandscoalitie. De provincie gebruikt het credo 'we doen het in Limburg SAMEN!', Bouwend Nederland wil daarom graag aan tafel uitgenodigd worden om samen in de uitwerking van de plannen woningbouw en infra een prominentere plek te geven. Kijk intussen naar projecten die wel vergund kunnen worden."
Zeeland: nog geen plan ingeleverd
"De provincie heeft de deadline van 1 juli niet gehaald. Er wordt door de provincie gewerkt aan een apart Zeeuws gebiedsprogramma dat breder is dan enkel het landelijk gebied", zegt Jos Lukasse van afdeling Zeeland. "Daarnaast is het stikstofprobleem in Zeeland momenteel niet zo heel groot. Ik ga er van uit dat ook met het nieuwe gebiedsprogramma voldoende ruimte blijft voor de bouwopgave in deze provincie."
Noord-Holland: samenhang ontbreekt
"Wij missen in de plannen van Noord-Holland samenhang tussen woningbouw, energievoorziening en -infrastructuur", vertelt Joost Swaan van Regio Randstad Noord. "De koppeling met andere afspraken die provincie en Rijk met elkaar maakten over ruimtelijke ontwikkelingen, zoals de woondeals MRA en Noord-Holland-Noord ontbreekt. De oplossing die kleinschalige nieuwbouw langs de randen van steden en dorpen kan bieden voor het terugdringen van woningnood, wordt zelfs genegeerd. Dat is een gemiste kans."
Utrecht: samenhang, maar niet concreet
"De provincie Utrecht heeft wél oog voor de samenhang van verschillende opgaven, zoals kleinschalige woningbouw aan de rand van steden en dorpen en minder stikstofuitstoot", zegt Swaan. "Dat is positief, maar helaas is de provincie tegelijkertijd niet concreet genoeg. De provincie Utrecht moet dus nog veel uitwerken."
Zuid-Holland: genoeg verkend, uitwerking nodig
"Hoewel de provincie Zuid-Holland erkent dat de bouwsector geraakt wordt de stikstofproblemen, lezen we nergens in de gebiedsplannen hoe activiteiten in onze sector aan de gang kunnen worden gehouden", constateert Job van den Broek van Regio Randstad Zuid. "De plannen zijn daarnaast nog vaag en urgentie ontbreekt. Zo wil de provincie tot eind 2025 de tijd nemen voor een verkenningsfase. Dit is merkwaardig voor een provincie waar een kwart van de landelijke woningbouwopgave moet worden gerealiseerd. Die woningbouw is onuitvoerbaar zonder bijbehorende stikstofruimte."
Bouwend Nederland: breng het bij elkaar
"Bouwend Nederland wil de komende maanden in alle provincies betrokken worden bij de uitwerking van de plannen", zegt voorzitter Arno Visser. "Natuurlijk samen met de andere partijen die in het landelijk gebied actief zijn en ruimte nodig hebben. De woningbouw, de energietransitie en de mobiliteit verdienen ambitieuze doelstellingen met oog voor de praktijk. Urgente opgaven als woningbouw, (energie)infrastructuur en verduurzaming kunnen dan samengaan met natuurherstel en stikstofreductie. Vergeet dat niet bij elkaar te brengen!"
Gerelateerd nieuws
De afgelopen jaren investeerde Ploegam flink in schoon en emissieloos bouwen. Dat levert hen veel mooie opdrachten op van RWS, waterschappen en gemeenten. Dankzij slimme samenwerkingen met wind- en zonneparken creëren ze hun eigen laadpleinen, waarvan ook andere bedrijven gebruik kunnen maken. Het opladen van de megaboxen gebeurt volledig datagestuurd. Hun belangrijkste tip voor collega-aannemers: stap nu op die trein.
Op 6 maart gaf de Raad van State, in wederom een tussenvonnis, nog geen groen licht voor de aanleg van de nieuwe wegverbinding van de A15 met de A12. Daarmee is na zeven jaar procederen nog steeds geen duidelijkheid gekomen, al is het tracébesluit bijna in orde. Gevolg van deze uitspraak is dat er binnen een half jaar nadere onderbouwing voor het extern salderen moet komen. Hierdoor is voor opdrachtgevers en bedrijfsleven nog geen definitieve duidelijkheid gekomen over hoe infrastructuurprojecten die op stikstof vastliepen weer opgestart kunnen worden.
Het aanhoudende stikstofprobleem is al jaren een groot struikelblok voor de aanleg van nieuwe wegen. In de periode tot 2030 krijgen weggebruikers te maken met extra files en €400 miljoen extra filekosten. Ook lopen woningzoekers een groot risico op vertraging van de bouw van 460.000 nieuwe huizen. Daarnaast zorgt dit voor een productieverlies voor wegenbouwers van €1,2 miljard. Deze cijfers komen uit een onderzoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) in opdracht van Bouwend Nederland. Woensdag 6 maart doet de Raad van State uitspraak in het wegenproject ViA15. We hopen dan perspectief te krijgen onder welke nieuwe juridische voorwaarden nieuwe aanleg weer mogelijk wordt.