Progressie in duurzaam aanbesteden vlakt af
Donderdag 31 oktober 2024
Elk jaar analyseren we welke opdrachtgevers duurzaamheid een belangrijke rol laten spelen in het gunnen van projecten. Met onze Top 25 duurzame aanbesteders geven we een pluim aan de opdrachtgevers die aannemers in de bouw en infra aanmoedigen groene keuzes te maken. Komende maandag 4 november wordt de top 25 bekendgemaakt en in aanloop daarnaartoe doet het Aanbestedingsinstituut verslag van haar bevindingen over het aanbestedingsjaar 2023.
Bekijk hier de gehele analyse over duurzaam aanbesteden in 2023.
B&U sector noteert flinke stijging in duurzaam aanbesteden
We zien een afvlakking in de groei van het aantal duurzame aanbestedingen. In 2023 werd bij 49,5% van de aanbestedingen aandacht gegeven aan duurzaamheid, in 2022 was dat 48,2%. De B&U sector noteert een flinke stijging: van 40,9% naar 45,3%. Bij infradiensten gaat het wat minder goed, daar ging het aantal opdrachten waarbij duurzaamheidscriteria werd gehanteerd met 2,3% punt omlaag.
De afvlakkende groei van het percentage duurzame gunningen is te vooral te wijten aan stagnerende groei bij gemeenten. In 2023 is de groei bij gemeenten 'slechts' 0,7%. Dat remt de algemene ontwikkeling doordat gemeenten goed zijn voor tweederde van het totale aantal aanbestedingen.
Provincies en waterschappen passen het vaakst duurzame gunningscriteria toe
In 2021 namen provincies de koploperspositie in en houden die ook in 2023 vast. Twee van de drie aanbestedingen door provincies wordt duurzaam gegund (66,7%), een mooie prestatie. Rijksdiensten blijven achter, hun percentage loopt terug van 62% naar 57,4%. Waterschappen maken een grote sprong van 49,5% naar 63,8% en zitten provincies daarmee op de hielen. Speciale aandacht gaat uit naar gemeenten, die opvallend lage groei laten zien in deze editie. Waar gemeenten eerdere jaren groeistappen van 5% lieten zien, is de groei in duurzaam gunnen een magere 0,3% dit jaar. Dat geeft reden tot zorg omdat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het leeuwendeel van het totaal aantal aanbestedingen. Wanneer gemeenten minder duurzaamheidsprikkels geven aan de bouw en infra remt dat duurzame investeringen.
Vraag naar duurzame uitvoering
De groei in duurzaam aanbesteden is vooral te vinden in de vraag van opdrachtgevers aan uitvoerders om de uitvoering zo groen mogelijk te doen. Er werd vooral gestuurd op lagere uitstoot van gassen die schadelijk zijn voor natuur en klimaat. Emissieloos uitvoeren wordt gedaan met bijvoorbeeld elektrische hydraulische funderingsmachines, of hybride sleepboten die grotendeels elektrisch varen.
Hoe belangrijker de duurzaamheidscriteria, hoe meer effect
Duurzame gunningscriteria hebben meer effect naarmate zij een groter gewicht krijgen in de prijs-kwaliteitsverhouding. Zo krijgen aannemers de ruimte de meest duurzame opties te kiezen. Aanbesteders kennen steeds grotere waarde toe aan duurzame gunningscriteria, die lijn zet ook in 2023 door. Het middensegment aan bestedingen voor duurzame meerwaarde kent de grootste stijging en wordt het meest toegepast. In vergelijking met 2022 zien we een daling in aantal en percentage bij de kleinste grootteklasse. Rijkswaterstaat drukt een grote stempel op de hoogste categorie door frequent een groot fictief bedrag in te zetten voor een uitmuntend MKI-aanbod.
Geïntegreerde contracten en bouwteams
Geïntegreerde contracten en bouwteams bieden ondernemers meer ruimte voor een eigen inbreng in de ontwerpkeuzes en, mits voldoende geprioriteerd, ook meer mogelijkheden om duurzame ambities te realiseren. Het bouwteam heeft de afgelopen jaren aan populariteit gewonnen, terwijl het aantal geïntegreerde contracten daalde. Voor verreweg de meeste aanbestedingen (79%) worden traditionele contracten gehanteerd. Daarmee blijven kansen op het vinden van duurzame oplossingen door samen tot een ontwerp te komen, liggen.
Gerelateerd nieuws
Van bier en bitterballen naar timmeren en renoveren: daar komt de CV van Marco Baan (52) in het kort op neer. Na meer dan 30 jaar in de horeca begon hij recent zijn eigen timmerbedrijf.
'De bouw maakt het' is vanaf 1 juli ook te vinden op TikTok. Het doel: een nog breder Nederlands publiek bereiken met herkenbare, creatieve en toegankelijke content die bijdraagt aan een positiever en actueler beeld van de bouw- en infrasector.
In april 2025 heeft onderzoeksbureau Motivaction in opdracht van ons een onderzoek gedaan naar het imago van de bouw en infra. Het gaat om een herhaalmeting van eerdere onderzoeken in 2020 en 2021. De Nederlander heeft nog altijd een positief beeld van de sector, het beeld is zelfs positiever ten opzichte van de vorige meting. Opvallende ontwikkeling is dat de kennis en houding ten opzichte van de arbeidsvoorwaarden is verbeterd, meer mensen in de sector willen werken en dat het beeld van de infra vollediger is, al is het nog altijd minder ingevuld dan dat van de bouw.