Veilig werken in de ondergrond: de kleur zegt niet alles
Donderdag 3 oktober 2024
De komende jaren vinden er veel graafbewegingen plaats in de ondergrond, voor onder andere de energieopgave, woningbouw en mobiliteit. De kans is groot dat je bij deze graafwerkzaamheden kabels en leidingen aantreft en moet herkennen. De ervaring leert jammer genoeg dat dit niet altijd goed verloopt. We willen graag van elkaar leren.
Theoretische en feitelijke ligging
Machinaal grondroeren mag alleen als je een geldige KLIC (graaf)melding hebt én je een, voor die locatie, specifieke werkinstructie hebt ontvangen. Het is belangrijk dat je hierom vraagt, zodat de risico’s in de voorbereiding bekend zijn en je in de uitvoering de juiste beheersmaatregelen kan nemen. Jaarlijks publiceert het RDI een overzicht van de graafschades. Uit de rapportage van 2023 blijkt dat er één schade per 18 graafbewegingen ontstaat. Omdat elke graafschade een potentieel veiligheidsrisico heeft, willen we in de graafketen minder schades. Opdrachtgevers moeten extra aandacht besteden aan de feitelijke situatie onder de grond. Bouwend Nederland is aangesloten bij de vereniging Kabel en Leiding Overleg, om graafschades in de keten te voorkomen én deelnemer van verschillende Kadaster overleggen ter verbetering van de visualisatie, liggingsgegevens en processen.
Ontwikkeling risicobesef
Als er een incident is geweest, schieten we snel in de regelreflex. Maar het levert meer op om samen te evalueren en er als sector van te leren. Hierbij is er aandacht voor de beweegreden, het gedrag en factoren die het gedrag beïnvloeden. Daarnaast wil je tijdens de opleiding het risicobesef bij de toekomstige medewerker al ‘aan zetten’. Als Bouwend Nederland hebben we de taal en mindset van hein® omarmd en nemen deze op in de opleiding tot monteur.
Veiligheid buiten begint binnen
Risico’s moet je tijdens de onderzoeks- en ontwerpfase identificeren, dus ruim vóór de uitvoering. Een risico-inventarisatie en bijbehorend maatregelplan zorgt ervoor dat de vaklieden buiten veilig werken. Het risicobesef van medewerkers binnen is dus essentieel. De Governance Code Veilige Energienetten heeft een paar jaar geleden workshops en leren van incidenten geïnitieerd. Hierbij zijn verschillende hulpmiddelen ontwikkeld.
Belangrijk is ook dat je verschillende risico’s kent, zodat je weet hoe je veilig kunt werken én wat je moet doen als het toch mis gaat. Bekijk bijvoorbeeld deze video. Werkzaamheden aan kabels en leidingen worden uitgevoerd door medewerkers met een aanwijzing (veiligheid) en bedrijven die CKB zijn gecertificeerd (kwaliteit).
Weet jij wat je ziet?
Aan de hand van een KLIC (graaf)melding kun je de aangetroffen objecten in de ondergrond identificeren. Handig daarbij is dat je uiterlijke kenmerken kunt vergelijken met de verstrekte (theoretische) gegevens, al biedt dat geen zekerheid. Een voormalige waterleiding onder de weg, kan in het verleden zijn gebruikt als mantelbuis voor elektrakabels. Je kennis kun je testen met deze Herken de kabel of leiding-quiz en meer informatie over het herkennen van kabels en leidingen vind je in een Groeiboek.
Bij twijfel, neem contact op met de netbeheerder die ook via meetmethoden uitsluitsel kan geven.
Publicatie
Bekijk ook de publicatie ‘Wat organisaties in de bouwsector kunnen leren van dodelijke ongevallen: een samenspel van processen op juridisch, ethisch en operationeel vlak’, met medewerking van Hans van der Steen.
Gerelateerd nieuws
De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft aangekondigd vanaf september 2025 extra te handhaven op fysieke belasting bij werkzaamheden in de afbouwsector. Vanaf september gebeurt dat bij het leggen van zandcementdekvloeren en stukadoorswerkzaamheden. Vanaf januari 2026 bij plafond- en wandmonteurs en (gips)blokkenstellers. Als je dit werk als (hoofd)aannemer uitbesteedt, moet je je ervan vergewissen dat het werk veilig en gezond wordt uitgevoerd. Zo niet, dan loop je het risico dat het werk wordt stilgelegd.
Vanaf 1 juli 2025 eist het VCA 2017/6.0-certificatieschema dat leidinggevenden beschikken over aantoonbare leiderschapsvaardigheden. Deze vaardigheden moeten zijn opgenomen in de functieomschrijving en beoordeling, en afgestemd zijn op de risico’s en kenmerken van de organisatie. Je hebt tot 1 juli 2026 de tijd om hieraan te voldoen.
SSVV verandert per 1 januari 2026 de formulering van de Eind- en Toetstermen (ETT) van de VCA-examens zodat deze beter aansluiten bij het taalgebruik van de verschillende sectoren die VCA gebruiken.