Innovatief elektrisch zandtransport beschermt het Fochteloërveen
Zondag 9 november 2025
In het kwetsbare natuurgebied Fochteloërveen werken verschillende bouwpartners aan het herstel van het hoogveen, cruciaal voor het behoud van de bijzondere flora en fauna. Om dat duurzaam te doen, ontwikkelden Avitec, Oenema Groep, Gebroeders Kok en Mesken een volledig elektrische transportband voor het vervoer van zand en leem. Het resultaat is een innovatieve installatie die emissievrij, stil en efficiënt werkt in een van de meest waardevolle natuurgebieden van Nederland. Hoe combineer je grootschalige techniek met zorg voor een uniek natuurgebied? Lees het interview.
Het Fochteloërveen is een oeroud en uitgestrekt hoogveenlandschap met aan de randen bossen, heideterreinen en akkers. De kern bestaat vooral uit hoogveenmoerassen en is afhankelijk van regenwater. Talloze dieren en planten gedijen alleen in dit kletsnatte en voedselarme natuurgebied. Om het gebied te behouden voor de toekomst, wordt er gefaseerd gewerkt aan onder meer het herstellen van de kades. Die kades voorkomen dat kostbaar regenwater weglekt. In het voorjaar van 2024 is de eerste fase van de werkzaamheden afgerond, waarbij ruim twintig kilometer kade is hersteld. Voor de volgende fases werkt Natuurmonumenten met aannemerscombinatie GroeneKade, een samenwerking van Avitec, Oenema Groep en Gebroeders Kok. Samen met Mesken ontwikkelden zij een innovatieve, emissieloze manier van zandtransport.
Uniek bij natuurherstel
"Onze elektrisch aangedreven transportband vervoert zand en leem dwars door het natuurgebied. Dat is in Nederland bij natuurherstel niet eerder gedaan. De komende jaren transporteren we, over een lengte van ruim twee kilometer, een volume van meer dan 20.000 vrachtwagenladingen", vertelt Arjan Ensink, algemeen directeur van Avitec. Zijn bedrijf investeert al sinds 2018 in emissieloos werken en wil daarin graag koploper zijn. In Duitsland zag de aannemerscombinatie een mogelijke oplossing om emissieloos zand te vervoeren. Bij de oriëntatie op een ontwikkelpartner kwamen ze uit bij een bedrijf om de hoek, Mesken. "Als je iets nieuws gaat ontwikkelen, helpt het als je elkaar makkelijk kunt opzoeken." Marius Vink van Mesken is als projectleider bij het project betrokken. "Onze expertises zijn constructie en machinebouw, beton- en kraantechniek en industrieel onderhoud. Maar eigenlijk vinden we antwoorden op uitdagingen van onze klanten. Mijn werk voelt dan ook niet als werk, eerder als een missie."
Uitdagingen
De techniek van transportbanden is al meer dan 100 jaar oud. Vink: "De eerste robuuste transportbanden werden gebruikt voor het vervoer van steenkool en erts. De techniek is dus bekend. Maar dit project kende een aantal grote uitdagingen. Neem de lengte van het traject, de hoogteverschillen en de bochten. De oplossing zit hem in een modulaire opbouw. Daardoor is de installatie ook snel op te bouwen of aan te passen." De installatie ontmoet onderweg een populair fiets- en wandelpad. Ook daarvoor werd iets slims bedacht. "We hebben een doorfietsbare sluis geplaatst. De transportband loopt daar overheen. Zo ondervinden bezoekers van het natuurgebied zo min mogelijk hinder van de werkzaamheden." Tot slot heeft de installatie vanwege mogelijke archeologische vondsten in de bodem een alternatieve bovengrondse fundering van betonplaten.
Schoon en stil
De bouwpartners werken buiten het broedseizoen, dus van september tot maart. In de afgelopen periode werd de transportband al ingezet. Ensink: "Zand wordt elektrisch gewonnen en verpompt naar het zand- en leemdepot aan het begin van het gebied. Vanuit het depot worden de grondstoffen elektrisch geladen en vervolgens naar de transportband gebracht. De transportband vervoert het materiaal naar de stortbunkers op het plateau in het Fochteloërveen, van waaruit het verder wordt vervoerd naar de te herstellen kade. Dat vervoer gebeurt door tractoren op waterstof. Het zuigsysteem en de transportband worden gevoed door een zonnepark dat is gesitueerd op de zandwinning." Bijkomend ecologisch voordeel is dat de transportband zeer stil is. "Vrachtwagens zouden over rijplaten moeten rijden en die bewegen en klapperen. Dat kan hinderlijk zijn voor de dieren in het gebied én voor omwonenden en bezoekers. Waarschijnlijk zijn de reacties op deze industriële installatie in een natuurgebied onder meer daarom zo positief."
Lef hebben
Voor de komende periode staan enkele kleine verbeteringen gepland, vertelt Vink. "We willen de capaciteit verder verhogen en hebben een nieuw invoersysteem bedacht voor de transportband." Verder functioneert de installatie prima, bevestigt Ensink. Wat is volgens hem de succesformule voor een geslaagde innovatie? "Het lef hebben om nieuwe wegen in te slaan en de krachten bundelen met andere bedrijven. Daarom werken we ook graag in een bouwcombinatie: eenieder brengt expertise in en slagkracht. Houd de lijnen vooral kort." Vink brengt in: "Zorg voor een goede mix van mensen in je organisatie: theoretisch en praktisch geschoold, ervaren en jong, meerdere disciplines in eigen huis. Wij kennen bij Mesken geen vast omkaderde functieprofielen. Die veelzijdigheid in het werk trekt goede mensen aan." Na de afronding van de werkzaamheden in het Fochteloërveen worden de machines en transportbanden weer op andere projecten ingezet.