Verkiezingen bieden kansen in ‘De slag om de ruimte’
Woensdag 22 oktober 2025
De raadszaal van het gemeentehuis in Houten stond op 16 oktober in het teken van de vraag hoe woningbouw en mobiliteit in de provincie Utrecht beter op elkaar kunnen worden afgestemd. Tijdens de bijeenkomst ‘Slag om de ruimte’, georganiseerd door Bouwend Nederland Regio Randstad-Noord en VNG Utrecht, gingen vertegenwoordigers van gemeenten, provincie en marktpartijen met elkaar in gesprek over hoe samenwerking tussen overheid en markt kan bijdragen aan versnelling van deze opgaven.
De burgemeester van gemeente Vijfheerenlanden en vandaag dagvoorzitter Sjors Fröhlich wees bij de opening op het bijzondere moment: vlak voor de landelijke verkiezingen, met in maart 2026 ook gemeenteraadsverkiezingen in aantocht. Een ideaal moment om echte verbeteringen te realiseren.
Zonder consistent beleid geen versnelling
Na die oproep ging het gesprek al snel over de rolverdeling tussen de verschillende bestuurslagen. Volgens Bouwend Nederland-voorzitter Arno Visser is consistentie cruciaal om de bouwproductie op gang te krijgen. Gemeenten voegen nu vaak eigen regels en ambities toe aan landelijke kaders, wat de voorspelbaarheid voor de markt vermindert. Hij ziet bijvoorbeeld duidelijk de wil om te verduurzamen, maar investeringen in bijvoorbeeld emissieloos materieel vragen wel om heldere en stabiele spelregels. Ook de betaalbaarheidseisen verdienen volgens hem heroverweging. De businesscase voor woningbouw moet blijven kloppen, anders stokt de productie en bereiken we juist het tegenovergestelde.
Wooncrisis vraag koers en visie
Hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft Peter Boelhouwer plaatste de uitdagingen rondom wonen in breder perspectief. Nederland kampt met een wooncrisis die volgens hem het gevolg is van zwalkend beleid en onderschatting van de woningvraag. Bevolkingsgroei, huishoudensverdunning en beperkte uitvoeringskracht versterken het tekort. Zijn pleidooi is koersvastheid en samenwerking. In de ogen van Boelhouwer kunnen we alleen vooruit met een geloofwaardig langetermijnplan, waarin Rijk, provincie en gemeenten ieder hun rol pakken.
Daarbij wees hij ook op het belang van doorstroming aan de bovenkant van de markt. Ouderen die kunnen verhuizen naar passende woonvormen, zoals de Knarrenhofjes waarbij hij zelf betrokken is, maken vaak meerdere woningen vrij in de keten. Een starter zorgt voor één verhuisbeweging, bij ouderen zijn dat er gemiddeld zeven.
Samen slimmer werken aan infra-uitdagingen
De link met de infrakant kwam van Harry Michels, transitiemanager bij de provincie Noord-Holland. Zijn programma Samen Slimmer Renoveren en Vervangen laat zien hoe samenwerking in de praktijk kan werken bij de enorme opgave van het vervangen en renoveren van duizenden bruggen en viaducten in de provincie. Volgens Michels begint versnelling met inzicht in het areaal. Dit houdt in weten wat er ligt, wat de staat is en wanneer onderhoud of vervanging nodig is. Door die data te delen tussen gemeenten, provincie, Rijkswaterstaat en marktpartijen ontstaat overzicht en ruimte om gezamenlijk te plannen.
Bovendien zet het programma in op standaardisatie van processen en werkwijzen om kennis, capaciteit en middelen beter te benutten. Het helpt als partijen dezelfde taal spreken en elkaar vroeg aan tafel treffen. Die aanpak vraagt een andere manier van denken: minder versnippering, meer vertrouwen. In Noord-Holland zijn op dat gebied de afgelopen jaren flinke stappen gezet. En die werkwijze en basis bieden ook in andere provincies kansen.
Balans tussen regels, bereikbaarheid en snelheid
In de paneldiscussie met gedeputeerde André van Schie, wethouder Arjan Noorthoek, Jelmer Alberts van Bouwend Nederland en Herman Broekhuizen van bouw- en ontwikkelaar Heilijgers kwamen de obstakels aan bod. Deze variëren van regelgeving en natuurbeperkingen tot infrastructuur, stikstof en netcongestie. Van Schie wees op het belang van goed vooronderzoek en realistische kaders voor natuurbeleid. Beschermen moet, maar het moet ook uitvoerbaar blijven. Broekhuizen pleitte voor een integrale visie omdat er momenteel te veel regels zijn die leiden tot kruimelbeleid. Dat belemmert de samenhang en werkt op meerdere vlakken vertragend.
Wethouder Noorthoek legde de nadruk op doorstroming en bereikbaarheid. Hij ziet dat we nog te vaak te klein en te eenzijdig bouwen. Juist ouderenwoningen kunnen beweging brengen in de markt. Tegelijkertijd moet er bij elk project ook goed nagedacht worden over de ontsluiting. Alberts vulde aan dat de urgentie soms ontbreekt. Iedereen ziet het probleem, maar lang niet iedereen handelt ernaar. En ondertussen houdt ook netcongestie de uitvoering steeds vaker op. Ondanks de uiteenlopende invalshoeken was de rode draad van het panel helder: de sleutel ligt in structurele samenwerking, gedeelde data en consistent beleid.
Kans op een nieuwe aanpak
De toon aan het eind van de middag was realistisch, maar optimistisch. De wil om samen te werken groeit, en initiatieven als Samen Slimmer Renoveren en Vervangen laten zien dat het kan. De komende verkiezingen bieden volgens velen hopelijk het lichtpunt dat nodig is om een gezamenlijke aanpak echt van de grond te krijgen.