We moeten op zoek naar meer afval
De doelstellingen voor circulariteit in de bouw zijn onhaalbaar onder de huidige omstandigheden. Dat blijkt uit onderzoek dat het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) in samenwerking met andere partijen heeft gedaan. Circulariteitsexperts zien echter kansen in het verbreden van het afvalaanbod.
De doelen die het kabinet heeft gesteld voor de circulaire bouw zijn ambitieus: over tien jaar moet nog maar de helft van het bouwmateriaal ‘nieuw’ zijn, over dertig jaar moet de bouw volledig draaien op circulaire grondstoffen. Die plannen blijken nu volgens het EIB misschien wel té ambitieus. Merlijn Blok, werkzaam bij Metabolic, maakte deel uit van het onderzoeksteam: “Eén van onze conclusies is dat de benodigde hoeveelheid materiaal om circulair te bouwen ongeveer tweeëneenhalf keer zo groot is als wat er momenteel vrijkomt.” De huidige sloop kan de nieuwbouw volgens het EIB niet bijbenen. Volgens Blok is dat niet de enige interessante uitkomst van het onderzoek. “We hebben ook gezien dat massa en milieu-impact niet altijd gekoppeld zijn. Grotere materialen zijn niet per se vervuilender.”
Folie van autoruiten wordt dakbedekking
Elphi Nelissen, hoogleraar Building Sustainability aan de TU/Eindhoven en voorzitter van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie, ziet dat het rapport van het EIB een nieuwe aanpak noodzakelijk maakt. “Zelfs als we al het sloopmateriaal in Nederland konden hergebruiken, was dat nog niet genoeg geweest om de bouwopgave te realiseren. We moeten op zoek naar creatieve oplossingen.” Nelissen pleit daarom voor een diversificatie van circulaire bronnen: “We moeten op zoek naar meer afval. Van folies van autoruiten kan je bijvoorbeeld dakbedekking maken. Een bedrijf in Wapenveld is hier al volop mee bezig. Of biomateriaal, dat benutten we ook nog te weinig.” Om de plannen van de hoogleraar te realiseren, zal de bouw meer de samenwerking met andere sectoren moeten zoeken.
Volledig hergebruik te duur
Nelissen ziet een probleem in de huidige aanpak. We willen grondstoffen zo hoogwaardig mogelijk hergebruiken. Dat betekent dat je materialen één op één in een nieuw project wilt gebruikt. Dat kan alleen niet altijd, zeker niet nu normen voor producten steeds strenger worden. Het alternatief is zogenoemd laagwaardig hergebruik. Dit probleem speelt bijvoorbeeld bij het hergebruik van beton. “Volledig hergebruik van beton is wel mogelijk maar te duur. Dus gebruiken we het als fundering voor wegen, maar dat is laagwaardiger dan je wil.”
Geef opdrachtgevers meer handvatten
Is de circulaire bouw dan reddeloos verloren? Blok vindt van niet: “De nulmeting van het onderzoek is 2014. In de afgelopen zes jaar is natuurlijk al wat veranderd.” Nelissen bevestigt deze kanttekening bij het onderzoek: “Het is de afgelopen paar jaar al een trend in de bouw om nieuwe materialen te produceren die demontabel zijn. Op termijn levert dat meer circulair materiaal op.” Het EIB ziet een belangrijke rol voor de politiek bij het circulair maken van de bouw. Nelissen: “De overheid kan ervoor kiezen het bouwbesluit aan te passen om rekening te houden met gebruiksduur, kwaliteit en hoe demontabel materiaal is. Dan geef je opdrachtgevers meer handvatten om circulair te werken.”
Meer weten?
Luister dan naar de uitzending van BNR Bouwmeesters van 3 februari terug over ‘We halen onze circulaire bouwdoelen maar nét...in theorie dan’ of bekijk het overzicht van alle uitzendingen.