Bij Bouwbedrijf Van der Zande steken ze hun mening niet onder stoelen of banken

1912. Ruim honderd jaar terug in de tijd moet je voor de wortels van Bouwbedrijf Van der Zande in Fijnaart. Cees van der Zande startte meer dan een eeuw geleden zijn wagenbouwbedrijf. Door de opkomst van de auto (de eerste Model T Ford stamt uit 1908) nam het gebruik van paard en wagen echter snel af. Van der Zande stapte over op timmeren. Zoon Cees nam samen met een aantal broers het bedrijf over maar stapte er in 1956 uit om zijn eigen bedrijf te beginnen: Bouwbedrijf van der Zande. Naast timmeren ging hij ook metselen, vooral aardappel bewaarloodsen. Met de introductie van staalbouw veranderde de koers, het bouwbedrijf richtte zich meer en meer op bouw en onderhoud van woningen. "Toen mijn man Kees (zoon van Cees, red) en ik het in 1986 overnamen, was het een allround bouwbedrijf, zo'n tien man groot", zegt Loes van der Zande. "We zijn ook voor industriële klanten gaan werken en hebben het uitgebreid naar 25 mensen." Dat is eigenlijk wat Bouwbedrijf van der Zande anno 2024 nog doet, legt de huidige directeur/eigenaar Mathijs van der Zande uit. "We doen nieuwbouw en verbouw van vooral luxere woningen. Daar zit ook wat eigen ontwikkeling bij, projecten tot maximaal tien woningen. Verder het onderhoud en nieuwbouw van grotere bedrijfspanden, vooral op industrieterreinen Moerdijk, Roosendaal en de Drechtsteden. Zo bouwen we momenteel in Zwijndrecht een laboratorium van ca. €2,5 miljoen aanneemsom en verbouwen we de oude Rabo in Dinteloord tot acht appartementen."

Vrije keuze

Voor Mathijs was het geen gegeven dat zijn toekomst in het familiebedrijf zou liggen; en dat geldt ook voor zijn vader Kees, legt moeder Loes uit. "Mijn man werkte als bouwkundig ingenieur bij een woningstichting. Er was wel sprake van dat hij het bedrijf zou overnemen, maar door de crisis werd dat op de lange baan geschoven. Toen opa het op gegeven moment beu was en er vanaf wilde, hebben we besloten het voort te zetten." Bij Mathijs liep dat wat anders, al is ook hij door zijn ouders niet gepusht om in de zaak te komen. "Ik heb daar een vrije keuze in gehad. Vroeger was het bedrijf aan huis en dan krijg je wel alles mee. Het ging aan de keukentafel over het bedrijf. Ik was er vaak en ging er vanaf mijn veertiende vakantiewerk doen. Bouwen vond ik altijd al leuk dus dan is het wel logisch dat ik die richting ben opgegaan en ook in het bedrijf ben terecht gekomen. Aan de andere kant heb ik nog een oudere broer en die gaf er niets om."

Kijkje in andermans keuken

Buiten zijn stages heeft Mathijs nooit bij een ander bedrijf gewerkt. "We hebben dat wel gestimuleerd", zegt Loes, die als controller in het familiebedrijf actief is, maar vroeger wel bij een ander bouwbedrijf heeft gewerkt. "Het is goed om ook eens ergens anders in de keuken te kijken." Mathijs had wel de kans, maar besloot anders. "Ik kon aan de slag bij het bedrijf van een goede vriend van me, waar ik stage liep, maar dan zou hij een hoop tijd in me steken terwijl ik wist dat ik toch op een gegeven moment naar het bedrijf van mijn ouders zou gaan; dat vond ik niet eerlijk tegenover hem." In 2011 kwam hij in vaste dienst bij het familiebedrijf.

Botsingen tussen vader en zoon

Helemaal probleemloos ging het werken bij zijn ouders niet, geeft Mathijs eerlijk toe. "Ik vond het wel leuk om te werken bij het bedrijf, maar pa verwachtte al snel meer van me dan ik wilde op dat moment. Ik wilde nog jong zijn, een paar jaar mijn werk leuk doen en verder niet te veel. Hij wilde me sneller klaarstomen voor de overname." Ook botsten vader en zoon regelmatig over de manier waarop sommige dingen binnen het bedrijf werden gedaan. "Ik zag mogelijkheden om dingen beter of sneller te doen. Daar was dan wel vaak een investering voor nodig en daar waren we het dan niet over eens. Dan kon het wel eens knetteren." Het grappige is dat Loes en Kees in het verleden vergelijkbare strubbelingen hebben gehad met de opa van Mathijs. "Ik had bij een bouwbedrijf gewerkt dat wat moderner was", zegt Loes. "Loon werd daar via de bank betaald. Opa deed dat nog contant. Het heeft heel wat herrie opgeleverd toen we dat wilden veranderen. In deze familie steken we onze mening nou eenmaal niet onder stoelen of banken."

Professionele begeleiding

Als moeder en mede-directeur zat Loes er een beetje tussenin wanneer het botste tussen haar man en haar zoon. Dat was lastig, beaamt ze. "Bij een familiebedrijf kan dit soort dingen namelijk wel doorspelen in de privé-sfeer. Uiteindelijk hebben we een professionele coach ingeschakeld om ons bij het proces te begeleiden en dat heeft veel goed gedaan." Zowel zij als Mathijs vinden het helemaal niet erg om het over die spanningen te hebben. Sterker nog, Mathijs zou willen dat meer familiebedrijven er open over zijn. "Het was veel gemakkelijker voor ons allemaal geweest als we van te voren hadden geweten dat dit zo kan gebeuren; én dat er mensen zijn die je erbij kunnen helpen. Mijn tip voor andere familiebedrijven is dan ook: schakel professionele begeleiding in bij de overname. Realiseer je dat het niet een proces van één jaar is maar eerder van wel vijf tot acht jaar!"

Nuchtere blik op de toekomst

Inmiddels gaat het een stuk beter, vinden zowel Loes als Mathijs. Het scheelt natuurlijk dat hij inmiddels volledig directeur/eigenaar is, in 2016 nam hij 60% van de aandelen over van zijn ouders en in 2019 de resterende 40%. Vader en moeder werken nog wel in het bedrijf, al zouden ze wel al met pensioen kunnen. Of het er voor haar veel makkelijker wordt als ze niet meer in het familiebedrijf werkt, weet Loes nog niet. "Ik denk dat, ook als je stopt, je nog niet van de zorgen af bent. Er gebeuren in zo'n bedrijf elke dag onverwachte dingen waar beslissingen over genomen moeten worden. Dat is best zwaar en als ouder wil je er alles aan doen om je kind te helpen dat het een succes wordt." Wat dat betreft zou ze het ook geen drama vinden als er te zijner tijd niet een vijfde generatie Van der Zande aan het roer zou komen. "We kijken er heel nuchter tegenaan. Nog een generatie zou leuk zijn, maar het hoeft wat ons betreft niet koste wat kost voor te bestaan."

Nobele doelen

Mathijs ziet dat ook zo, al is het niet bepaald iets waar hij nu al heel erg mee bezig is; hij is immers pas 34 jaar en zijn beide dochters zijn nog jong. "Het zou best mooi zijn als ze het later op de een of andere manier overnemen, maar gebeurt dat niet, dan is het ook goed. Mijn vrouw Mireille werkt ook in het bedrijf, als officemanager. We weten dus allebei hoe zwaar het kan zijn." Vooralsnog ligt de focus op het hier en nu, de continuïteit van het bedrijf. "Natuurlijk willen we winst maken, maar we vinden het vooral belangrijk om als goede aannemer bekend te staan. Kwaliteit leveren dus. En goed zorgen voor het personeel." Dat lijkt aardig te lukken, het verloop ligt laag bij Bouwbedrijf van der Zande. "Uiteraard gaan er wel eens mensen weg, maar dan gaan ze eigenlijk altijd iets heel anders doen. Laatst vertrok er bijvoorbeeld een timmerman, die had last van zijn rug. Hij is nu leraar timmeren op een school. Dat ze niet naar een andere aannemer gaan, zegt denk ik wel iets over hoe we het als werkgever doen."