'In 2025 hebben alle fabrikanten emissieloos materieel beschikbaar'

SMT is in Nederland distributeur van Volvo, fabrikant van onder andere bouwmachines, vrachtwagens, bussen en Penta-motoren. Volvo, met het hoofdkantoor in Zweden, heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Ze investeren volop in zero-emissie oplossingen voor hun klanten én werken heel gestaag aan het terugdringen van emissies in de eigen productieprocessen. Inmiddels heeft Volvo zeven elektrische machinetypes op de markt: een 20 tons-wiellader, de Volvo L120 Electric Conversion, een 23 tons-rupsgraafmachine, de Volvo EC230 Electric en vijf elektrische compact machines, EC18, ECR18, ECR25, L20 en L25. Daarmee is Volvo de eerste fabrikant die deze categorie bouwmaterieel heeft gelanceerd.

Verhuur van elektrisch materieel groeit

Het klimaatakkoord van Parijs in 2015 was voor veel fabrikanten aanleiding om emissieloos materieel te gaan ontwikkelen, vertelt commercieel manager Ben Möhlmann van SMT Netherlands. Het stikstofdossier voegde daar een extra urgentie aan toe. Möhlmann verwacht dat in 2025 alle fabrikanten zwaar emissieloos materieel beschikbaar hebben. "Op dit momenten bouwen veel aannemers zelf materieel om. Dat is straks niet meer nodig." Hij voorziet ook dat steeds meer ondernemers zullen kiezen voor huur in plaats van koop. "We hebben nu 300 machines in de verhuur, wat zal groeien naar 450 over pakweg drie jaar. Ondernemers kunnen kiezen voor een short lease contract per project of ze kopen uren in tegen een vaste prijs."

Machines die een dag kunnen draaien

Het leuke aan zijn functie, vindt Möhlmann, is dat hij met veel partijen aan tafel zit. "Zeker in deze overgangsfase is het belangrijk om klantwensen goed te vertalen naar fabrikanten. Zo accepteren bedrijven in Noorwegen dat ze hun elektrisch bouwmaterieel tussentijds moeten opladen. Maar daarmee nemen we hier geen genoegen. Nederlandse ondernemers willen hun materieel de hele dag kunnen inzetten, en terecht. Nu wordt er daartoe veelal meer batterijcapaciteit toegevoegd. Maar vanuit ecologisch oogpunt kan je beter de energievraag van materieel beperken, bijvoorbeeld door energieslurpers als airco, verwarming en de hydrauliek efficiënter te maken. Daarom is mijn pleidooi bij fabrikanten: maak een machine die een dag kan werken met een minimale batterijcapaciteit."

Batterijtechniek ontwikkelt zich razendsnel

De komende tien jaar zal er volgens Möhlmann nog veel veranderen, zeker op het vlak van batterijtechniek. "Van LFP naar vastestofbatterijen (solid-state) en misschien batterijen op natrium. Daarnaast is Volvo bezig met de ontwikkeling van machines die aan het grid blijven, die dus werken met een stekker in het stopcontact. Al ligt deze oplossing meer voor de hand in een industriële omgeving.” En waterstof? “De toepassing van waterstof kent nog veel haken en ogen. Om er een paar te noemen: bij het omzetten van elektriciteit in waterstof en omgekeerd gaat heel veel energie verloren, het is duur en de brandstofcellen zijn vooralsnog heel kwetsbaar voor vuil. Bovendien brengt waterstof in brandstofmotoren de CO2-uitstoot terug naar nul, maar is er nog steeds stikstofuitstoot."

Creatieve oplossingen voor knelpunten

Möhlmann merkt op dat de vraag naar emissieloos materieel vooralsnog groter is dan het aanbod. Daarnaast zorgt de benodigde laadinfrastructuur soms voor hoofdbrekens. De noodzakelijke verzwaring van het elektriciteitsnet is complex en tijdrovend. "Al zie ik dat de huidige situatie ondernemers uitdaagt om met creatieve oplossingen te komen. Zoals het bouwen van een laadplein aan de A15 in samenwerking met een energiecoöperatie of het samenwerken met omliggende bedrijven bij werkzaamheden aan de A1." Om emissieloos bouwen en vervoeren echt te laten slagen, is volgens hem de hele keten nodig. "Opdrachtgevers moeten bereid zijn om te betalen voor emissieloos werken en om continuïteit te bieden. Hetzelfde geldt voor de grotere bouwbedrijven in hun relatie met vaste onderaannemers."

Opdrachtgevers: stop met boeteclausules

De overheid stimuleert investeringen met de Subsidieregeling Schoon en Emissieloos Bouwmaterieel (SSEB). Möhlmann stelt een andere manier van subsidiëren voor, voor de opdrachtgever die emissieloos inkoopt. "De aannemer kan dan de reële prijs van het emissieloos materieel doorberekenen. Anders zijn we terug bij af als de SSEB-subsidie over een aantal jaren verdwijnt. De waarheid is dat emissieloos materieel voorlopig niet maximaal inzetbaar is; het moet worden opgeladen én het gaat veelal nog om prototypes met kinderziektes. Toch hoor ik van aannemers dat sommige opdrachtgevers strikt de boeteclausules voor overschrijding van de bouwtijd. Stop daarmee. Zoek als opdrachtgever liever mee naar oplossingen voor knelpunten waar deze koplopers tegenaan lopen."

We kunnen als Nederland trots zijn

In de stichting Emissieloos Netwerk Infra (ENI) werken ruim veertig partijen samen met als doel een emissieloze bouwplaats in 2026. Ook Möhlmann is nauw betrokken bij dit netwerk. "Ik vind het uniek wat hier is ontstaan. Deelnemers stappen zonder uitzondering over hun eigen schaduw heen en delen hun kennis en ervaringen. Bijzonder inspirerend." Hij nodigde dan ook graag twee deelnemers van ENI, Gerard van der Veer en Tobias Stöcker van GMB, uit om hun verhaal te delen tijdens een bijeenkomst voor het hele management van SMT wereldwijd. "Voor mijn collega’s in andere landen was het een eyeopener dat Nederland al zo ver is in de ontwikkeling naar emissieloos bouwen en vervoeren. Daar mogen we trots op zijn."