Transformeren is accelereren: de sector op weg naar emissieloos werken
Vrijdag 5 december 2025
"Naast het leveren van een belangrijke bijdrage aan het behalen van de klimaat- en natuurdoelen, bevordert het werken met emissieloos materieel ook het welzijn van de mens op de bouwplaats." Na de introductie door directeur Jan Hommes van branchevereniging BMWT, opende Arno Visser, onze voorzitter, met deze woorden de tiende editie van de Kennisdag BouwMachines. "De tijd is aangebroken om het emissieloos werken breder uit te rollen. Hoe we dat gaan doen? Daar gaan we het vandaag met elkaar over hebben."
Op 3 december kwamen meer dan tweehonderd deelnemers uit de bouw-, infra- en materieelwereld samen op het Bouw en Infra Park in Harderwijk voor het thema: 'Transformeren is accelereren - ook de komende 10 jaar slim en duurzaam op weg'. Wij waren als brancheorganisatie nauw betrokken bij de samenstelling van het programma, waarin naast diverse sprekers, ook verschillende kennissessies waren georganiseerd. De belangstelling voor de kennisdag was groot: de zaal zat tot de maximale capaciteit vol met deelnemers uit de bouw- en infrasector, maar ook producenten en leveranciers van materieel, bedrijven die laad- en energieoplossingen bieden en opdrachtgevers.
Voorwaarden voor transitie
Jan Hommes schetste in zijn introductie de ontwikkeling van de afgelopen jaren: van het ontwikkelen van goed werkend emissieloos materieel tot de fase waar we nu in zitten: de behoefte om te versnellen, op te schalen en de markt helderheid te geven over het werken met dit materieel. Arno Visser haakte daarop aan door een video te laten zien van een project waar emissieloos een rotonde wordt aangelegd. De geïnterviewde werkvoorbereider vertelde hoe opvallend stil en schoon het werk was: collega's konden naast een draaiende machine normaal met elkaar praten en kwamen ’s avonds zonder hoofdpijn thuis. Deze video gaf aanleiding om de voorwaarden voor transitie naar dit materieel nog eens voor het voetlicht te brengen: de betaalbaarheid van materieel, de beschikbaarheid van laadinfra, maar ook de rol van de opdrachtgever die emissieloos werken moet uitvragen en bereid is om daarvoor te betalen.
Een ketting, een debat en veel meer
Gedurende de dag werden de aanwezigen flink uit de luie stoel getrokken om mee te denken over het versnellen van de transitie naar het emissieloos werken. Dat begon ’s ochtends in het plenaire gedeelte met het opschrijven van innovatieve, eigen ideeën die werden verbonden tot een lange, kleurrijke slinger. In de middag vond een heus BouwMachines-debat plaats, in stijl van het bekende Engelse Lagerhuis. De debatleider wakkerde kundig het vuurtje aan in de omgebouwde zaal: argumenten over thema’s als netcongestie, regelgeving en subsidies vlogen heen en weer.
Duidelijk trendbeeld
Naast de plenaire presentaties, waren er ook verschillende kennissessies georganiseerd. Tijdens een van de deelsessies presenteerden Katja van Roosmalen en Nico Willemsen de resultaten van een onderzoek dat De Groene Koers, een samenwerkingsverband van Bouwend Nederland, CUMELA (incl. sectie MKB INFRA), BMWT en VHG deed naar de populariteit van Zero Emissie-machines. Er ontstond een helder trendbeeld, dat af en toe verrast, maar ook bekende geluiden uit de sector weerspiegelt. Zo wordt in de infrasector al aanzienlijk meer emissieloos gewerkt dan in de bouw- en utiliteitssector, mede door publieke opdrachtgevers en beschikbare subsidies. Daarnaast bleek hoe groter het bedrijf, hoe groter de bereidheid (en het vermogen) om te investeren. Aannemers geven aan grote verschillen te zien in vergoeding vanuit opdrachtgevers: sommige opdrachtgevers betalen volledig mee aan emissieloze inzet, anderen veel minder. Ook zeggen bedrijven meer emissieloos te willen werken, maar nog veel onzekerheid te ervaren om hierin te investeren vanwege de beschikbaarheid van machines en gebrek aan laadinfrastructuur.
Veiligheidsdilemma's
In een andere deelsessie kwamen Twan Maas vanuit Heijmans en Gerard van der Veer van de Adviesgroep KOMAT, onderdeel van Bouwend Nederland, aan het woord over veiligheid. Want hoewel veiligheid hoog in het vaandel staat op de bouwplaats, blijven mobiele werktuigen zoals shovels en kranen betrokken bij ongevallen op de bouwplaats, bijvoorbeeld bij het achteruitrijden in het werkvak. Ondanks akoestische waarschuwingen en aangepaste werkprocedures lukt het niet om het aantal ernstige incidenten naar nul te brengen. Elektrische en emissieloze machines maken het mogelijk om veiligheid vanaf de basis anders te ontwerpen. Heijmans test bijvoorbeeld AI-gestuurde beveiligingssystemen die personen herkennen, automatisch remmen of een waarschuwing geven wanneer iemand te dichtbij komt, maar daarbij spelen dilemma's. Wil je namelijk dat een 50-tons graafmachine abrupt stopt? Of werk je met zones waarin het systeem anders reageert? Welke signalen moet een medewerker op de bouwplaats krijgen? Belangrijkste boodschap van de sessie: technologie mag het bewustzijn niet vervangen, maar moet het versterken.
Naast bovengenoemde, waren er nog vele interessante deelsessies om te bezoeken. Van laadproblematiek naar het beginnen met emissieloos werken tot internationale ontwikkelingen, voor alle aanwezigen interessante onderwerpen.
Heldere boodschap
Aan het eind van de dag was de boodschap helder: de transitie naar emissieloos werken is in volle gang, maar om te kunnen versnellen moet er aandacht zijn voor een aantal zaken. Er moet voldoende stroom beschikbaar zijn en er moeten voldoende machines verkrijgbaar zijn om verder te gaan in de transitie. De veiligheidsaspecten van emissieloos werken moeten goed beschouwd worden. Om te versnellen, moeten niet alleen de opdrachtnemers, maar ook de opdrachtgevers zich aan het emissieloos werken committeren.