Vakgroep Ingenieursbureaus Bouwbedrijven kijkt vooruit!
Vrijdag 11 maart 2022
De opkomst van geïntegreerde contracten zo’n vijftien jaar geleden heeft de rol van bouwbedrijven veranderd. Zo is de aannemer bij een Design & Construct-contract verantwoordelijk voor het ontwerp én de uitvoering. De tweefasencontracten zijn een nieuwe trend. Hierbij is de aannemer nog eerder in het traject betrokken is en is de invloed van het ontwerp nog groter. De interne ingenieursbureaus van bouwers spelen in beide gevallen een sleutelrol. De ontwerpfase is bepalend voor een tevreden opdrachtgever én een winstgevend project.
Praktijkervaringen delen
In de Vakgroep Ingenieursbureaus Bouwondernemingen (VIB) delen managers Ontwerp hun praktijkervaringen. Maar er gebeurt veel meer, vertellen voorzitter Harm Heijmans en bestuursleden Roel Schop en Alex Kirstein.
“Bouwbedrijven hebben altijd ontwerpers in dienst gehad, maar hun focus lag vooral bij uitvoeringsontwerpen”, vertelt Heijmans. “Geïntegreerde contracten stellen andere eisen aan ontwerpen. De bouw van de HSL was een van de eerste grote projecten waarbij bouwbedrijven ook ontwerpverantwoordelijkheid hadden. Inmiddels zijn geïntegreerde contractvormen heel gewoon. Destijds was het de uitdaging om de krachten van bouwers en hun ingenieurs te bundelen.”
Met elkaar aan tafel
Het belang van een goed ontwerp is enorm. Door vooraf goed na te denken, zijn er minder problemen in de bouwfase. Roel Schop legt uit: “De interne ingenieursbureaus liepen tegen dezelfde uitdagingen aan. Zo moesten ontwerpers binnen bouwbedrijven hun rol en meerwaarde duidelijk maken. Het integraal managen van de ontwerpfase is echt een vak waar specifieke kennis voor nodig is. Ook de leercurve was in het begin heel steil. Dit alles was de aanleiding om met interne ingenieurs om de tafel te gaan zitten en ervaringen uit te wisselen.”
Dit initiatief is uitgegroeid tot de VIB van Bouwend Nederland, waar interne ingenieursbureaus van bouwers, groot en klein, zich verenigen. “Het startpunt was ervaringen delen, de gezamenlijke belangen behartigen en kennis ontwikkelen”, onderstreept Kirstein. “Ons vakgebied was en is nog volop in ontwikkeling. Om meer handvatten te bieden en ons werk te professionaliseren, is vervolgens de Leergang Ontwerpmanagement opgezet.”
Pittige taak
Heijmans vult aan: “Ontwerpleiders hebben een pittige taak met grote verantwoordelijkheden. Met de leergang willen we ze meer bagage geven om de samenwerking te verbeteren en de kans op succes te vergroten. Deelnemers bespreken praktijkervaringen en werken samen aan oplossingen. Hierbij sluiten we steeds aan bij actuele thema’s.” Concurrentie is hierbij geen punt. “Op de inhoud kun je prima met collega’s van andere bedrijven overleggen. Verder heeft de leergang een sterke netwerkrol. De terugkomdagen zijn drukbezocht.”
Dezelfde taal spreken
De scope van de VIB is breder dan de interne ingenieurs alleen. Schop: “Om risico’s te minimaliseren, is samenwerking tussen de opdrachtgever, de ontwerpend aannemer en externe ingenieursbureaus belangrijk. Ons werk raakt alle betrokken partijen. Een goede, gezamenlijke projectorganisatie is bepalend voor het beste ontwerp. Omdat het proces, zeker in het begin, een snelkookpan is, is het extreem belangrijk om dezelfde taal te spreken. Daarom is er inmiddels ook een leergang waar bouwers met ingenieursbureaus én opdrachtgevers aan deelnemen.”
BIM Basis Infra
Als er nieuwe ontwikkelingen zijn, haalt de VIB ervaringen uit het veld op. Ook met andere partijen wordt overlegd om tot uniforme afspraken te komen. Als voorbeeld noemt Heijmans de opkomst van BIM. “De vraag is dan: hoe gaan we daar mee om? Het resultaat is de BIM Basis Infra. Dit is een echt mijlpaal, omdat we met deze afspraken voor gegevensuitwisseling beter digitaal kunnen samenwerken gedurende het gehele proces; van initiatie tot oplevering. Relevante data wordt gedeeld en continu verrijkt. Dat bespaart iedereen tijd en komt de eindkwaliteit ten goede.”
Eén blik
Een ander voorbeeld is het bepalen van de definitie van een Voorlopig Ontwerp, Definitief Ontwerp en Uitvoeringsontwerp (VO/DO/UO). “In overleg met opdrachtgevers en ingenieursbureaus creëren we één blik op de ontwerpfase. Door sectorbreed dezelfde terminologie te gebruiken, voorkomen we onduidelijkheid en misverstanden.” De VIB hanteert een brede blik, zoals blijkt uit de samenwerking met de Vakgroep Civiele Bouw. Kirstein: “De ontwerpfase heeft ook impact op hun werk. Daarom is het belangrijk te onderzoeken waar overlapping zit. Zij pakken specifieke thema’s op. Door hierover in gesprek te gaan en resultaten te delen, voorkomen we dubbel werk.”
Samen brainstormen
De VIB blijft volop in ontwikkeling volgens Heijmans. “Het belang van een goed ontwerp hoeven we inmiddels niet meer uit te leggen. De ontwerpmanager heeft een serieuze plek in het projectmanagement. Het is nu zaak samen beter te worden en te anticiperen op onderwerpen die ons werk beïnvloeden. Daarom staan onderwerpen zoals veiligheid, digitalisering, duurzaamheid en de tweefasenaanpak in ons jaarplan. De overheid stelt normen en wij kijken met andere stakeholders wat dat voor ons ontwerpproces betekent. Door hierover samen te brainstormen en ervaringen te delen, blijven we onze kennis en onze ontwerpen verbeteren.”
Gerelateerd nieuws
Al meer dan tien jaar organiseert de Vakgroep Ingenieursbureaus Bouwbedrijven met veel succes verschillende leergangen Ontwerpmanagement. Speciaal voor oud-deelnemers en leidinggevenden vond onlangs de Integrale Terugkomdag Ontwerpmanagement 2022 plaats. Tijdens deze dag kwamen ruim honderd geïnteresseerden bijeen voor een bezoek aan het prachtige project BAAK Blankenburgverbinding. Ook konden ze luisteren naar topsprekers van BAAK, Rijkswaterstaat en TU Delft. Een mooie gelegenheid om ervaringen met elkaar te delen in het gezamenlijk succesvol aansturen en de realiseren van integrale ontwerpen. Bekijk hieronder een impressie.
Bouwend Nederland wil leden en opdrachtgevers helpen bij het verduurzamen van de grond-, weg- en waterbouw. We publiceren daarom een handreiking met praktische voorbeelden, maatregelen en tips. Met klimaatadaptieve maatregelen pas je de omgeving aan om voorbereidingen te treffen voor de gevolgen van klimaatverandering, zoals omgaan met overtollig regenwater en stedelijke verhitting. Met natuurinclusief bouwen wordt een duurzame manier van bouwen gerealiseerd waarbij de biodiversiteit wordt verbeterd, zoals voedsel voor bijen en vlinders, maar ook nestelplekken voor vogels. Lees daarom snel onze handreiking.
De uitwerking van het ontwerp van een project doorloopt een aantal fasen. Door de ontwerpfasen heen wordt dat ontwerp steeds gedetailleerder uitgewerkt. Er wordt gestart met een specificatie, gevolgd door een schetsontwerp. De laatste stap is het maken van de tekeningen voor de uitvoering. Om tot een integraal ontwerp te komen is het noodzakelijk dat de betrokken partijen dezelfde taal spreken.