Zuiveringsmarkt in beweging: samen doorpakken met de wateropgave

Dagvoorzitter Nathalie Vrancken opende de middag met de constatering dat het vorig jaar vijf over twaalf was. Sinds de vorige bijeenkomst is er veel gepraat, maar ook een stap gezet tot de vorming van een initiatiefgroep, waar nu twaalf waterschappen bij zijn aangesloten. De uitdagingen zijn nog steeds groot en vragen om meer regie en samenhang. Het goede nieuws is dat het besef van urgentie en de energie groeien. Waterschappen en marktpartijen voelen de noodzaak en de kans om initiatieven te bundelen. De vraag is niet langer of, maar vooral hoe samen te versnellen.

Centraal in het programma stond een paneldiscussie met directeuren van waterschappen en marktpartijen.

De waterschappen: luisteren, leren en richting geven

De eerste gespreksronde toonde dat de waterschappen het momentum willen pakken. De directeuren in de waterketen startten een gezamenlijk traject om de zuiveringsopgave beter in beeld te brengen. Met een enquête en brede marktconsultatie halen zij actief informatie op bij de sector: waar liggen de grootste knelpunten en wat heeft de markt nodig om mee te bewegen? 

De uitkomsten moeten leiden tot gerichte voorstellen voor de besturen van de waterschappen. Daarbij gaat het niet alleen om techniek of geld, maar ook om cultuur en leiderschap. Het is zaak dat waterschappen samen overzicht creëren en koers houden. Door samen te analyseren, te leren en bestuurlijke knelpunten bespreekbaar te maken, kan de hele keten vooruit komen.

De markt: van knelpunten naar kansen

In het tweede deel van het panelgesprek sprak de markt zich uit. De toon was open, soms scherp maar constructief. De druk is hoog, maar de uitvoering stokt. Aannemers zitten in een flessenhals: projecten stapelen zich op, terwijl de mensen klaarstaan. Bedrijven draaien op twee derde van de capaciteit, terwijl de werkvoorraad er wel is. De kern van de boodschap is dat de sector duidelijkheid en continuïteit moet bieden, zodat de markt kan investeren in mensen en innovatie.

Vanuit de waterschappen kwam herkenning. Ook zij ervaren druk van wetgeving en capaciteit. Er is sprake van een ketenprobleem en dat lossen we alleen op door samen te werken. Betrouwbare programmering, kortere doorlooptijden en meer vertrouwen zijn nodig om de flessenhals uit te komen.

De zaal aan zet: samen richting kiezen

In het afsluitende deel van de paneldiscussie legde de dagvoorzitter de gezamenlijke doelen aan de zaal voor: samen programmeren, standaardiseren en innoveren, de marktcapaciteit versterken en samen leren. Deelnemers noemden de gezamenlijke programmering als voorwaarde om verder te komen. Dat schept rust, maakt keuzes mogelijk en voorkomt pieken en dalen in de uitvoering. 

Verder kwam naar voren dat standaardisatie niet alleen om techniek gaat, maar ook om gedrag, vertrouwen en consequent samenwerken. Leiderschap is onmisbaar: bestuurders die besluiten durven nemen en marktpartijen die vroegtijdig meedenken in oplossingen. De toon van de gesprekken was realistisch en hoopvol. De doelen zijn duidelijk en steeds meer partijen voelen eigenaarschap over dezelfde richting.

Van gesprek naar doen

Na de plenaire gesprekken was het tijd voor de deelsessies Toekomstvast budgetteren, Standaardisatie (HEEL en ILS Water), Uitbreiding van de marktcapaciteit en Programmatisch samenwerken. 

De sessie Toekomstvast budgetteren betrof de zoektocht hoe waterschappen realistisch kunnen plannen in een dynamische tijd. Kosten en voorwaarden veranderen snel door geopolitiek, wetgeving en inflatie, terwijl projecten vaak jaren vooruit worden gepland. Dat maakt soms dat marktpartijen, ondanks dat ze een goed gevulde orderportefeuille hebben, toch nauwelijks productie kunnen draaien. Deelnemers bespraken hoe begrotingen beter bestand zijn tegen die onzekerheid: door meer openheid over risico's, werken met scenario's en periodiek bijstellen van ramingen. Dat vraagt om samenwerking tussen projectteams, bestuur en markt, zodat financiële keuzes beter aansluiten bij de praktijk.

De deelsessie Uitbreiding van de marktcapaciteit draaide om mensen en middelen: een gezamenlijke capaciteitsanalyse en een strategische marktaanpak moeten vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen, met meerjarige programmering als basis. Deelnemers benadrukten dat stabiele besluitvorming cruciaal is om bedrijven te binden en investeringen in personeel mogelijk te maken. Zo kunnen waterschappen aantrekkelijk zijn als opdrachtgever.

De sessie Standaardisatie liet zien dat versnelling begint bij eenduidigheid: door projecten op vergelijkbare manier te ontwerpen en aan te besteden, kunnen partijen kennis beter delen en fouten voorkomen. Tot slot benadrukte Programmatisch samenwerken het belang van samenhang: door projecten te clusteren en opgavegericht te plannen ontstaat ruimte om slimmer te werken en structureel van elkaar te leren.

Samen doorpakken

Markt en waterschappen begrijpen elkaars positie steeds beter en spreken meer dezelfde taal. Dat is een goede basis om samen te leren en te bouwen. Er gebeurt al ontzettend veel, maar de echte winst ligt in de verbinding. Een deelnemer vatte het krachtig samen: "We hebben mooie stappen gezet met het klankbord. De bereidheid om elkaar te helpen is er, en dat is hoopgevend."