Hoe slaan we bruggen tussen digitalisering en technische innovaties?
De veroudering en intensievere belasting van wegen, spoor en vaarwegen in Nederland leidt ertoe dat er de komende jaren veel nodig is om de infrastructuur vitaal te houden. Hoe kan digitalisering daarbij helpen en is dat genoeg?
Dat bespreekt Ad Tissink van Cobouw in de negende aflevering van het Bouw Idee Café, met gasten Koene Talsma (Bouwagenda), Ellen van der Velde (Roelofsgroep/Infrafocus), Marco de Jong (VolkerWessels/Vialis) en Enrico de Bie (Flua Leidingrenovatie).
Wat, wie en hoe?
Sinds de jaren zestig is het verkeer verachtvoudigd, en zijn vrachtwagens veel zwaarder beladen. Die verzwaring betekent een belasting en slijtage van kunstwerken die over het algemeen groter is dan bij het aanleggen was voorzien. Het gaat hierbij om grote aantallen, al lijkt niemand precies te weten hoeveel. De 'Roadmap Bruggen & sluizen' en TNO spreken over 40.000 bruggen en viaducten, CROW-CUR schat dat er 55.000 bruggen en viaducten zijn in Nederland en volgens Koene Talsma zijn het er zelfs 85.000.
De opdracht is dus nog niet duidelijk, maar dat er grote financiële consequenties aanhangen, lijdt geen twijfel. De vervangingswaarde van alleen al de 3.700 bruggen en viaducten in beheer bij Rijkswaterstaat wordt geschat op €16 miljard. Het betekent ook een enorme opgave voor de betrokken bouwbedrijven.
Rijkswaterstaat heeft hiertoe in maart van dit jaar een Plan van Aanpak en aanzet tot een gezamenlijk transitieproces gepresenteerd, met de titel 'Op weg naar een vitale infrasector'. Daarin wordt digitalisering (gebruik van data) nadrukkelijk genoemd als middel. Bouwbedrijven zetten steeds meer in op datagedreven diensten, domeinkennis wordt omgezet in algoritmes waarmee je nieuwe datadiensten kunt ontwikkelen, maar ook beheer en onderhoud beter kunt inregelen. Hoe meer data, hoe beter de algoritmes worden. We moeten zo snel mogelijk beginnen en verdergaan met inspecteren en inventariseren en dus data verzamelen.
Taskforce Bouwagenda
Koene Talsma is lid van de Taskforce Bouwagenda en onder andere verantwoordelijk voor de 'Roadmap Bruggen & sluizen. De Roadmap becijfert onder andere hoe groot de vervangingsopgave is, waarbij gekeken wordt of die dusdanig in de markt gezet wordt, dat schaalvergroting de efficiency verhoogt en innovatie wordt gestimuleerd en mogelijk gemaakt. Ook moet er bepaald worden of er niet te vroeg of juist te laat vervangen wordt. In 2021 wil men volledig in kaart hebben wat de toestand is van alle Nederlandse bruggen en sluizen. Nu is dat dus nog niet volledig helder. Talsma: "We weten nu al dat er 40.000 viaducten en bruggen en 137 sluizen vervangen moeten worden. Helaas is kennis vaak nog veel te versnipperd. Infra-eigenaren, bouwers, installateurs, ingenieursbureaus, producenten en kennisinstituten zouden veel meer moeten samenwerken en hun kennis gegevens en krachten bundelen". Of dat kan leiden tot het instorten van een brug, zoals in Genua, denkt Talsma niet.
Bron: De Bouwagenda
Andere kijk op de weg
Ellen van der Velde is binnen Roelofsgroep werkzaam als hoofd kenniscluster beheer en onderhoud. Dochter Infrafocus biedt een totaaloplossing voor het digitaal, vlot en veilig vastleggen van diverse aspecten van terreinen, wegen, en kunstwerken. Met een busje voorzien van een 360-graden camera, radar en lidar wordt al rijdend data verzameld. Risicogestuurd plannen, uitvoeren, beheren en onderhouden wordt zo een stuk eenvoudiger en efficiënter. Kan dat data verzamelen niet ook met de in personenauto's aanwezige camera's? Van der Velde zegt dat dat een mooie aanvulling kunnen zijn.
Digital twins
Als het gaat om digitalisering, valt al snel het begrip digital twins. Een voorbijgaande hype of een nuttige toepassing? Marco de Jong van Vialis zet digital twins in om zo optimaal en voorspelbaar mogelijk te kunnen bouwen en is in gesprek met opdrachtgevers over hoe digital twins in komende contracten kunnen worden opgenomen. De Jong ziet daarin een groot voordeel. "Door het inzetten van een digital twinmodel is het hele bouwproces, maar ook het opleidingstraject van de bedieners in één proces te vangen." Het hele project wordt niet alleen eerst digitaal uitgevoerd, handig op drukke verkeerslocaties, maar ook steeds verrijkt met nieuwe data en ontwikkelingen. "In de toekomst wordt het dan mogelijk om ook het onderhoud voorspelbaar te maken. Je weet dan precies wanneer een brug bijvoorbeeld in storing gaat, of wanneer het asfalt vervangen moet worden." Daarvoor is meer data nodig dan die van Vialis alleen. Samenwerking is daarbij belangrijk, in een zo vroeg mogelijk stadium. "Infrabreed, dus civiel, wegen en installaties allemaal opnemen in het project. Opdrachtgevers zouden data beschikbaar moeten stellen aan nieuwe opdrachtnemers."
Lang bruikbare data
Standaardisering is daarbij van groot belang. Antoine van den Oever is kijker van het Bouw Idee Café en hij wil graag weten hoe je ervoor zorgt dat de door veel partijen aangeleverde data voor het bouwen van een civiel object als de Brienenoordbrug gedurende de gehele levensloop van het object bruikbaar blijven. Marco de Jong: "Structuur en data moeten opgeslagen worden, en dus ook geüpdatet. Er komen steeds meer data bij en daar moet wat mee gedaan worden". Koene Talsma voegt daaraan toe dat er versneld gewerkt moet worden aan harmonisatie en standaardisering, bijvoorbeeld via DigiGO. Iedereen houdt de data nu nog te veel voor zichzelf, dus het dele van data zou enorm helpen. De algoritmes zijn van de uitvoerders, maar de data die erin verwerkt zijn, zouden veel meer gedeeld kunnen worden. "Als opdrachtgevers, de eigenaars van de data, niet willen delen houdt het op."
Ondergronds voorop lopen
Enrico de Bie is bedrijfsleider bij Flua Leidingrenovatie. De rioolwereld loopt al geruime tijd voor op de rest van de infra als het gaat om robotisering. Een van de redenen hiervoor is dat het riool al sinds 1990 de aandacht heeft. Gemeenten moesten in kaart brengen wat de staat van hun riool was. Flua heeft daarvoor diverse geavanceerde technieken in huis: Met de put-/buisvideo en Cleverscan kan het bedrijf de toestand van de vrijverval van riolen en putten meten. Via de tool 'Mapkit' kun je ondergrondse infraprojecten volledig digitaal beheren en voorspellen wanneer er onderhoud nodig is. Dat is een stuk goedkoper dan nieuw aanleggen. Rioolonderhoud is een zaak van gemeenten, waardoor steeds het wiel opnieuw uitgevonden wordt en budgetten te veel versnipperd zijn. De Bie deelt zijn zorgen over de Nederlandse aanbestedingscultuur, waarin en waardoor innovatie te weinig ruimte krijgt en marges bij bedrijven onder druk komen te staan. De schuld mag niet (alleen) bij opdrachtgevers komen te liggen. Bedrijven gaan er immers ook in mee. Dat geldt niet voor Flua, want De Bie doet niet mee aan aanbestedingen.
Technische innovatie
Is digitalisering wel het antwoord op alles, wil Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland, weten. Technische innovatie is zeker zo belangrijk als data en digitalisering. Nog belangrijker is samenwerking: "Als we meer gaan samenwerken, gaan we vliegen".
