Virtueel bouwen met BIM

Bouwen gaat steeds vaker gepaard met grote informatiestromen tussen samenwerkende partijen. Om deze informatiestromen in juiste banen te leiden, heb je geavanceerde informatiesystemen nodig. Als de informatievoorziening niet goed loopt, leidt dat tot onbeheersbare processen, een lagere kwaliteit van het eindproduct, faalkosten en juridische conflicten. Nog los van het effect op ieders werkplezier.

De bouwsector werkt al jaren aan de ontwikkeling van informatiesystemen voor het integraal ontwerpen en realiseren van bouwwerken. Verschillende onafhankelijke platforms stimuleren deze trend, zoals de Bouw Informatie Raad (BIR) en buildingSMART, COINS en VISI. Deze platforms hebben bestaansrecht dankzij de vele activiteiten die de bedrijven in de sector zelf ondernemen. 

Virtueel bouwen kent vele toepassingen verdeeld over de hele levenscyclus van een bouwwerk. De toepassingen of functies van worden geavanceerder naarmate de informatiedichtheid van het BIM en de uitwisselbaarheid van deze informatie groter worden. De voordelen van werken met de BIM-methodiek staan beschreven in het little BIM-document.

Voor een snel inzicht volgt hieronder beknopt een aantal voordelen: naast theoretische voordelen zijn er ook bewezen praktijkvoordelen met bijbehorende doorverwijzingen.

In het primaire proces wordt een bouwwerk ontworpen, gerealiseerd en eventueel geëxploiteerd. Denk aan hoofdactiviteiten zoals ontwerpen, calculeren, werk voorbereiden, inkopen en bouwen. Little BIM en BIG BIM zijn belangrijke onderdelen bij de BIM-implementatie.

Virtueel bouwen maakt integraal onderdeel uit van dit primaire proces. Het bestaat uit een manier van werken en de bijbehorende set instrumenten. Dit staat niet op zichzelf; het maakt deel uit van de totale inrichting van de organisatie. 

Bij veranderingsprocessen is een veel gemaakte fout dat je onvoldoende de tijd neemt om te overdenken wat er nodig is om op de nieuwe manier te werken. Het model implementatie virtueel bouwen is ontwikkeld om je daarbij te helpen. Het is als het ware een checklist voor het 'richten en inrichten'.

In de basis komt de checklist van het model terug in twee beschikbare stappenplannen. De stappenplannen zijn gemaakt om je op een snelle en bondige wijze BIM implementatie handvatten te geven. Er zijn twee implementatiemogelijkheden:

• Little BIM (dit is BIM binnen de eigen organisatie)
• BIG BIM (uitwisselen van BIM modellen en BIM data tussen verschillende partijen in de keten)

Facetten

Bij het 'richten en inrichten' van een organisatie wordt de strategie vertaald naar tactische keuzes en beslissingen op middellange termijn (1-5 jaar) en operationele keuzes en beslissingen op korte termijn (maanden tot een jaar). Hierbij is een aantal facetten van belang, die als onderdeel van het model implementatie virtueel bouwen hier worden toegelicht.

Visie, missie, strategie

Hierbij gaat het om het bepalen van de missie (bestaansrecht van de organisatie; wat willen we betekenen, voor wie en op welke manier) en de doelstellingen die op een termijn van circa vijf jaar moeten worden bereikt. Op het strategische niveau zijn de missie en doelstellingen meestal tamelijk abstract.

Richting: PMC (producten, diensten, markten)

Richting geven is het bepalen van de manier waarop missie en doelstellingen gerealiseerd zullen worden. Dat betekent dat de missie en doelstellingen worden vertaald naar het tactische niveau; het gaat daarbij om het volgende:

• Welke marktsegmenten (opdrachtgevers) wil het bedrijf bedienen? (woningbouw, utiliteitsbouw, infra, nieuwbouw, onderhoud en beheer, …).
• Welke producten en diensten worden aan deze marktsegmenten geleverd? (organisatie-en contractvormen en de producten en diensten die hier verband mee houden; design, engineering, build, finance, maintain, operate, …).

Samenwerking

De bedrijfsactiviteiten van bedrijven in de bouw maken altijd deel uit van bouwprocesketen met bijbehorende samenwerkingsrelaties. Een onderneming moet strategische keuzes maken welke activiteiten zij zelf uit wil voeren, welke zij in wil kopen (projectgebonden) en voor welke activiteiten zij duurzame samenwerkingsrelaties aan wil gaan met co-makers.

Er is niet alleen sprake van samenwerkingsrelaties in ketens waarin een bedrijf structureel samenwerkt met andere partners, of in ketens die ad hoc voor een specifiek bouwproject zijn samengesteld, maar ook tussen de verschillende afdelingen binnen een bedrijf. De kwaliteit van deze samenwerkingsrelaties bepaalt voor een belangrijk deel de effectiviteit en de efficiëntie van een bouwproject.

Structuur

Structuur gaat over het inrichten van de organisatie, het verdelen van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Daarbij komt de vraag op welke organisatiestructuur het beste past. Denk hierbij aan de indeling in afdelingen, divisies en dergelijke naar landen, markten, producten, projecten of bedrijfsfuncties (inkoop, productie, marketing & verkoop, personeelszaken, e.d.).

De introductie van virtueel bouwen kan ook leiden tot nieuwe functies en rollen in het bedrijf. Denk bijvoorbeeld aan een modelleurs of BIM-regisseurs.

Personeel en cultuur

Onder de factor personeel verstaan we het geheel van karakteristieken, kennis en vaardigheden van medewerkers. Cultuur is het geheel van gemeenschappelijke normen en waarden van een groep mensen en hun gedrag als uiting daarvan.

Om missie en doelstellingen te kunnen realiseren moet de onderneming kunnen beschikken over mensen met de juiste kennis, vaardigheden en houding. Medewerkers kunnen deze verwerven door het volgen van een opleiding of training. De organisatie kan ook nieuw personeel met de juiste competenties aantrekken.

Systemen

Voor het uitvoeren van het primaire proces moet de onderneming beschikken over adequate systemen: regels, werkwijzen, procedures en hulpmiddelen. Met deze systemen wordt het dagelijks functioneren gestuurd. Bijvoorbeeld ICT-en software-hulpmiddelen, methoden en werkwijzen, zoals Systems Engineering en juridisch instrumentarium.

Little BIM

Little BIM is werken met BIM-software binnen het eigen bedrijf. Bij Little BIM ligt de nadruk op het verbeteren van de interne bedrijfsprocessen. Iedereen kan met Little BIM starten door het kopen van modelleersoftware en het investeren in BIM-opleidingen.

Er zijn met Little BIM veel voordelen te behalen (efficiëntieverbetering bij individueel bedrijf). Daarbij is Little BIM een voorwaarde om de overstap naar BIG BIM te maken.

BIG BIM

Bij BIG BIM ligt de nadruk op het verbeteren van efficiëntie in de keten. Hier hoort samenwerking met de ketenpartners bij. Activiteiten die in samenwerking worden gedaan zijn het uitwisselen van BIM modellen en BIM data tussen verschillende partijen in de keten.

De volgende stap vanuit Little BIM is BIG BIM. Het 'samen BIM'men' in de keten vraagt andere competenties dan binnen het eigen bedrijf. Transparantie en delen zijn hierbij sleutelwoorden.

Praktijkvoorbeeld

Heembouw uit Roelofarendsveen: "Langzaamaan nemen we steeds grotere stappen in de ontwikkeling van ons BIM'men. Zoals elke organisatie begin je wanneer je gaat BIM'men met Little BIM. Bij Heembouw was dat in 2010. We zijn eerst maar eens intern gaan kijken wat de mogelijkheden zijn en tegen welke beperkingen we aan liepen. Binnen Heembouw hebben we een eigen architectenbureau: Habeon Architecten. Dit maakt de opstap naar BIM een stuk makkelijker."

Stappenplan

Voor steeds meer bedrijven is BIM dagelijkse praktijk, maar er zijn toch ook bedrijven die net kennis leren maken met BIM. Die bedrijven geeft Bouwend Nederland dan ook graag de handvatten om met BIM aan de slag te gaan. Download het stappenplan.

Hieronder staat informatie om je op weg te helpen bij de implementatie van virtueel bouwen en BIM.

• digiGO: Samen digitaal optrekken, om je eigen bedrijf of organisatie én de gehele branche slimmer en sneller te maken. Dat is de kern van digiGO, de aanpak waarmee we de Gebouwde Omgeving versneld digitaliseren. digiGO biedt geen blauwdruk aanpak. Het is een beweging van onderop. Overheid, opdrachtgevers en uitvoerende partijen in de ontwerp-, bouw- en technieksector trekken samen op. Zij dragen nieuwe en bestaande digitaliseringsinitiatieven en -projecten aan, die we onder de paraplu van digiGO benutten als zogenoemde digiDeals.
• BuildingSmart: BuildingSmart is de afdeling Benelux van de IAI, de internationale alliantie voor interoperabiliteit. Deze alliantie ontwikkelt onder andere IFC (Industry Foundation Classes). IFC is een neutraal bestandsformaat voor uitwisseling van objectgegevens.

• Aan de slag met virtueel bouwen (Balance Result)
• Virtueel Bouwen (BAM ICT)
• Virtueel bouwen, urgent en cruciaal (Bouwend Nederland)
• BIM biedt bouw business (Balance Result, Bouwend Nederland, USP)