Wat moet je weten over asbest en hoe kun je er veilig mee werken?
Asbest is een van de stoffen die voorkomt op de lijst van zeer zorgwekkende stoffen. Bij het uitvoeren van werkzaamheden kan er veelvuldig in contact gekomen worden met asbest. Wat moet je weten van deze stof om de werkzaamheden voor jezelf, passanten en het milieu veilig te kunnen uitvoeren?
Asbest is de verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende silicaatmineralen met een vezelstructuur. De naam asbest komt van het Griekse woord 'asbestos' dat onverwoestbaar betekent. Bij het bewerken van asbest komen vezels vrij die bij inademen schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. Een van de meest bekende asbestziektes zijn asbestose en longkanker. Het gebruik en de verwerking van asbest is in veel landen wettelijk beperkt, ook in Nederland. Asbest is met name na de oorlog veelvuldig in Nederland toegepast vanwege zijn brandwerende, isolerende en sterkte eigenschappen en was bovendien goedkoop. Zo is asbest toegepast in gebouwen, woningen en installaties. Asbest is verwerkt in onder andere asbestcementdakplaten, isolatiemateriaal, vinylzeil asbestkoord, afdichtingspasta, remvoeringen en bakeliet. In de jaren tachtig/negentig is er in Nederland een verbod gekomen op het gebruik van asbest.
Asbestcementleidingen en het rode boekje
In de ondergrondse infrastructuur is asbest verwerkt in asbestcementleidingen in het drinkwaterleiding-, gas en rioolafvalwaternet. Vandaag de dag liggen er nog vele kilometers asbestcementleidingen in de grond die de komende jaren vervangen worden in opdracht van de verschillende netwerkbedrijven. Om veilig aan deze asbestcementleidingen te kunnen werken is het zogenaamde 'rode boekje – veilig werken met asbestcementleidingen, in het ondergrondse openbare waterleiding-, gas- en rioolafvalwaternet' opgesteld. In 2017 is de grenswaarde verlaagd van 10.000 asbestvezels/m3 naar 2000 asbestvezels/m3. Dat betekent dat de werkwijze opnieuw moet worden gevalideerd. Dit jaar is de vakgroep met haar leden gestart met de herziening van het rode boekje. De netwerkbedrijven verenigd in Netbeheer Nederland hebben een validatie meting uitgevoerd, waaruit blijkt dat de bestaande werkwijze ook voldoet aan de nieuwe grenswaarde. Het streven is om eind van dit jaar een eerste ruwe versie ter beoordeling voor te leggen.
Asbesthoudende verbindingen gas
Begin 2020 hebben de netbeheerders in Nederland gezamenlijk besloten om een bepaald type oudere verbindingen in gasleidingen nader te onderzoeken, omdat ze asbest kunnen bevatten. Het werken hieraan kan risico opleveren voor de monteur. Het betreffen verbindingen met hennep. Deze kunnen afgedicht zijn met een kit die in sommige gevallen asbest bevat. Het losdraaien of loszagen van de verbinding kan leiden tot het vrijkomen van asbestdeeltjes, wat voor monteurs een gezondheidsrisico kan vormen. Na maanden van testen en meten zijn er werkinstructies waarmee veilig aan dit soort verbindingen en aangrenzende leidingen kan worden gewerkt in laagbouw.
Asbesthoudende kitverbindingen riool
De rioolbeheerders hebben begin dit jaar ook besloten om een bepaald type oude verbindingen nader te onderzoeken. Om het riool waterdicht te verbinden is tussen 1945 en 1983 zogenaamd voegenkit of moffenkit gebruikt die asbest kan bevatten. Stichting RIONED (de koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer), de Netherlands Society of Trenchless Technologies (NSTT) en een groot aantal betrokkenen partijen werken aan algemene kennis en richtlijnen.
Richtlijn asbest in puinhoudende bodem bij tijdelijke uitplaatsing
Vervolgens kan het nog zijn dat bij werkzaamheden asbest in de grond wordt aangetroffen. De in april 2020 gepubliceerde richtlijn voor risicogestuurd werken bij tijdelijk uitplaatsen (zonder afvoer van grond) met betrekking tot asbest in puinhoudende grond is alleen van toepassing op werkzaamheden in de bodem waarbij sprake is van het tijdelijk eruit halen en terugplaatsen van grond, zonder dat daarbij sprake is van afvoer van grond. Deze richtlijn geeft weer het gewijzigd inzicht wanneer bij aanwezig puin vooraf wel of geen onderzoek naar asbest moet zijn uitgevoerd.
Oproep
Belangrijk voor de monteur in het veld is dat deze een opleiding asbestherkenning heeft gehad, waarin opgenomen of waaraan is toegevoegd een instructie met betrekking tot het herkennen van de specifieke bovengenoemde asbestonderwerpen waaraan/waarmee gewerkt gaat worden, en waarbij hij uitleg heeft gekregen over de werkinstructies.
De netwerkbedrijven hebben voor hun werkzaamheden een e-learning ontwikkeld die uitvoerende partijen en hun medewerkers kunnen volgen. Wil je hier gebruik van maken, neem contact op met de samenwerkende netbeheerder.
Heb je input of vragen over één van bovenstaande asbest gerelateerde onderwerpen, neem contact op met Yvonne de Rijck.
