Romke Dijkstra bouwt op Schiermonnikoog al jaren duurzaam

Deze zomer nemen we jullie mee naar de Waddeneilanden. Niet om vakantie te vieren, maar om een kijkje te nemen bij een aantal bouwbedrijven dat daar gevestigd is. Deze keer gaan we naar Schiermonnikoog, naar Bouwbedrijf R. Dijkstra.

Het mag dan wel een eiland zijn, en ook nog het kleinste van de vijf bewoonde Waddeneilanden die ons land rijk is, de bouwuitdagingen waar Nederland voor staat, gaan niet aan Schiermonnikoog voorbij. "Ook hier hebben we een tekort aan woningen", zegt Romke Dijkstra van Bouwbedrijf R. Dijkstra. "Niet zozeer door bevolkingsgroei, maar doordat net als op het vasteland gezinssamenstellingen en woonbehoeftes veranderen." Dus ook op Schier wordt veel gebouwd. Niet alleen woningen voor de permanente bewoning, maar ook vervangende nieuwbouw van recreatiewoningen; dát aantal mag namelijk niet worden uitgebreid. "In de afgelopen perioden hebben we een flink aantal woningen gebouwd voor zowel de particuliere als de sociale sector. Dit jaar worden daar voor de sociale huursector nog eens achttien fabrieksmatige concept-woningen aan toegevoegd."

Energietransitie

Net als zijn collega’s op het vasteland heeft Dijkstra te maken met de energietransitie. Ook bij dit nieuwbouwproject gaat het dus weer om gasloze woningen. Bouwbedrijf R. Dijkstra voorziet ze van zonnepanelen en warmtepompen. Andere opties zijn er eigenlijk niet. "Een warmtenet lukt hier niet", zegt Dijkstra. Een enkele keer legt het bouwbedrijf in de gebieden waar dat wél is toegestaan, een WKO-installatie aan, als alternatief voor de zonnepanelen. "Vanwege de uitgebreide waterwingebieden kan dat niet overal en het is wel een kostbare geschiedenis", zegt Dijkstra. "We doen dat dus alleen bij woningen waar dat vergunningstechnisch mogelijk en budgettair verantwoord is. Meestal gaat het om opdrachtgevers die een bestaande recreatiewoning kopen, vervolgens laten slopen om er op een duurzame manier iets nieuws voor terug te laten bouwen."

Lastige opgave

Voor de kern van het beschermde historische dorp is net als bij de beschermde historische binnensteden op het vasteland de verduurzaming van de bestaande bebouwing een lastige opgave, merkt Dijkstra. "In de meest gevallen moet het in-en exterieur onaangetast blijven, en daardoor is het vaak problematisch om na te isoleren. Zonnepanelen zijn niet toegestaan, maar lage temperatuur verwarming in combinatie met warmtepompen kunnen vaak slecht worden ingepast of ze zorgen voor geluidsoverlast." Zonnepanelen plaatsen op bestaande daken waar dat wel zou mogen, levert jammer genoeg niet voldoende capaciteit op voor de rest van het eiland en het aanleggen van zonne-akkers komt door allerhande tegenargumenten niet van de grond. Wat volgens hem de energietransitie op het eiland ook bemoeilijkt, is dat grote delen van Schiermonnikoog Natura 2000 gebied zijn met de status van nationaal park en als onderdeel van de Unesco werelderfgoedlijst beschermd. Daarnaast is, mede door provinciale besluitvorming, het plaatsen van windmolens op het eiland uitgesloten. "Ondanks alle beperkingen is het de hoogste tijd voor een gezamenlijke aanpak om met maatwerk van bestaande of innovatieve systemen de omslag naar duurzame energie te maken" zegt Dijkstra over de uitdaging waar Schiermonnikoog voor staat. "In onze achtertuin op de Noordzee worden windparken aangelegd waarvan de verbindingsaders deels over beschermd Schiers grondgebied zijn gepland. Gaat dat door, dan zou een aftakking onderhandelbaar moeten zijn, wellicht biedt dat dan een oplossing. Maar ik denk dat voor een energietransitie zónder deze beschermde gebieden geweld aan te doen, de vervanging van aardgas door waterstof, waarbij we gebruik maken van de huidige infrastructuur van het aardgasnetwerk, een serieuze oplossing voor de toekomst kan zijn."

Onderhoudsarm bouwen

Qua materiaalgebruik zijn het ook duurzame woningen die Bouwbedrijf R. Dijkstra bouwt. Zo worden veel huizen in de basis traditioneel met een schil van duurzaam houtskelet uitgevoerd. "Dat past ook bij het eiland", zegt Dijkstra. "Duurzaam bouwen is niet nieuw hier; in de jaren tachtig bouwden we hier naar beproefd Canadees model al duurzame woningen. Wat dat betreft liep Schiermonnikoog eigenlijk al voor." Duurzaam houdt voor hem ook in dat de nieuwe woningen onderhoudsarm zijn. Dat is een vereiste, legt hij uit. "De bouwwerken staan hier in een kustgebied gemiddeld meer bloot aan de elementen dan op het vasteland, dus dan kies je voor degelijke duurzame en onderhoudsarme materialen. Voor de gevelbekledingen valt de keuze dan vaak op hout als Siberisch lariks, gemodificeerde Noord-Europese soorten, cedar en fraké. Daarnaast is de toepassing van bijvoorbeeld roestvrij staal niet weg te denken."

Backup op de wal

Bouwbedrijf R. Dijkstra Schiermonnikoog bestaat ruim 100 jaar, al had het in het verleden een andere naam. Romke Dijkstra kwam 42 jaar geleden naar Schiermonnikoog, kocht het plaatselijk gevestigde Bouwbedrijf Van der Meer en zette het onder zijn eigen naam voort. Hij is een telg uit de bouwfamilie van de Dijkstra’s van het wel bekende Dijkstra Draisma dat oorspronkelijk door zijn grootvader is opgericht. "In het verleden heb ik een aantal jaren bij het familiebedrijf gewerkt, maar daarna de keuze gemaakt om bij een ingenieursbureau aan de slag te gaan", vertelt hij over de periode vóór de oversteek. "Toen ik hier begon, waren er in een sterk verouderde entourage 5 man personeel werkzaam; na een grondige reorganisatie zijn dat er nu gemiddeld 25." Lange tijd waren dat voornamelijk eilanders, maar dat is door een tekort aan beschikbare en betaalbare woonruimte door de jaren heen anders geworden. Daarnaast is de vaarverbinding met het vasteland flink verbeterd. De aan- en afvaarten zijn nu veel frequenter en er is een sneldienst waarmee je in een minuut of 20 aan de overkant bent. De ontsluiting maakt het niet per definitie gemakkelijk om aan goed personeel te komen. Maar daar heeft Dijkstra een oplossing voor gevonden. Hij heeft zo’n 10 jaar geleden tijdens de recessie een bestaand bouw- en restauratiebedrijf in Engwierum met een vast personeelsbestand van 9 werknemers overgenomen. "Dat zorgt voor flexibiliteit", legt hij uit. "Je kunt tussen de bedrijven onderling personeel uitwisselen als je incidenteel wat extra mankracht nodig hebt. Bovendien was het een bedrijf met goede gespecialiseerde vakkrachten op met name het restauratiegebied. Zo voeren we naast ons specialisme restauratiewerk in de noordelijke provincies en de Waddeneilanden nu als Bouwbedrijf Dijkstra de Graaf Engwierum ook alle voorkomende bouwprojecten uit. Het is dus een allround bouw- en restauratiebedrijf met gecertificeerde kennis en kunde waar nu ook ongeveer 23 werknemers hun brood verdienen."

Heerlijk werken op het eiland

Dijkstra is helemaal tevreden met de projecten die hij op het eiland realiseert. "Naast het reguliere nieuwbouw-, verbouw-, renovatie- en onderhoudswerk hebben we bijvoorbeeld prachtige luxewoningen, een bezoekerscentrum, een zwembad, scholen, agrarische en bedrijfsgebouwen gebouwd. Nu werken we aan een mooi duurzaam veldlaboratorium voor de Rijksuniversiteit Groningen. 

Je moet op dit eiland dus een echte  alleskunner zijn", is zijn ervaring. Dijkstra geniet van het werken op het eiland. "Grootschalige projecten zijn niet echt ons ding. De wat kleinere projecten, custom build en zo nodig met eigen ontwikkeling van ontwerp tot uitvoering, heeft onze voorkeur. Dijkstra houdt van het persoonlijke contact met de klanten. De druk is er niet minder om; kwaliteit speelt een grote rol, weet hij. "Ook op Schier moet je altijd bij de tijd blijven, je best blijven doen en gaan voor het beste resultaat; ook al ben je het enige bedrijf op het eiland!"