'Chaos is nodig om een systeem te veranderen', de infra in transitie
Op dinsdag 25 oktober 2022 vond de Infra Innovatie Marktdag plaats. De bijeenkomst in het noorden stond in het teken van 'Infra in transitie'. Keynote spreker Jan Rotmans hield een inspirerend betoog over het omarmen van chaos om met elkaar een systeemsprong te bewerkstelligen in de infrasector.
De Infra Innovatie marktdag werd in samenwerking met het Innovatieatelier, Platform WOW en het Infra Innovatie Netwerk georganiseerd. Gastheer provincie Assen verwelkomde de deelnemers in het provinciehuis van Drenthe. Gedeputeerde Nelleke Vedelaar opende samen met regiomanager Sander Wubbolts, onder begeleiding van dagvoorzitter Gijs Nillessen, de bijeenkomst. De gezamenlijke rol werd benadrukt door Nelleke Vedelaar, met daarbij de oproep om het vooral samen te gaan 'doen'. Sander beaamde deze oproep en gaf daarbij aan dat ruimte voor innovatie cruciaal is, samen met het belonen van vooruitstrevende stappen. Samenwerken aan een slimmer, veiliger en groener Nederland, waarbij de infrasector als oplossingseigenaar kan bijdragen aan de grote vraagstukken waar we met elkaar voor staan.
De bouw- en infrasector staat voor een fundamentele verandering
'Dit is de tijd waarin we geschiedenis kunnen schrijven', aldus Jan Rotmans. Het vlammende betoog van Jan Rotmans startte met het schetsen van de polycrisis waar wij ons nu in bevinden. De klimaatcrisis, de energiecrisis, de grondstoffencrisis, de sociale crisis, de stikstofcrisis en de landbouwcrisis zorgen bij elkaar voor een polycrisis, waarbij de ene crisis de volgende aanjaagt. Maar, crisis zorgt vaak ook voor echte verandering, fundamentele verandering. 'Anders denken, anders handelen en anders organiseren', aldus Jan Rotmans. Deze fundamentele verandering is waar de bouw- en infrasector voor staat, en om hierin te versnellen zijn er drie knoppen waar aan gedraaid kan worden. Beleid, technologie en gedrag, waarbij gedrag bepalend is. De uitdaging waar de bouw- en infrasector voor staat is overweldigend. Steekwoorden als circulariteit, digitalisering, levensloop bestendig maken, renovatie en transformatie vliegen ons om de oren. Het is aan de sector zelf om deze uitdagingen te omarmen, maar in de praktijk blijkt dit lastig.
Maar hoe dan? Wat moet er gebeuren?
De transitie in de infrasector moet plaatsvinden via 3 pijlers, aldus Jan Rotmans. Structuur, cultuur en praktijk. De structuur van de sector zorgt vaak voor onnodige complexiteit, en het is wachten op de disruptor van buitenaf die de eindgebruiker meer centraal zet. De lineaire bouwketen moet veranderen naar een meer circulaire bouwketen, deze structuurverandering kan de keten op de kop zetten, maar biedt wel ruimte voor innovatie. Een disruptor die ervoor gaat zorgen dat de sector anders gaat werken en zichzelf anders organiseert. Dan wat betreft de culturele verandering, sociaal psychologen kunnen in deze verandering een grote rol spelen om met elkaar tot sociale innovatie te komen. Een oproep aan friskijkers en anders denkenden om aan de slag te gaan in de sector, en lef te tonen. Bijvoorbeeld als het gaat om duurzaam aanbesteden. Om hierin grote stappen te zetten moet er niet meer projectmatig aandacht worden gegeven aan duurzaamheid, maar het moet de norm worden. In de praktijk betekent dit dat er een doorbraak moet komen van pilotprojecten naar systeeminnovatie. En volgens Jan Rotmans zijn daar verbinders en doorvertalers voor nodig, opschaling door te starten met een smal en diep draagvlak in plaats van een breed draagvlak wat tot op heden vaak gebruikelijk is. Afsluitend gaf Jan Rotmans aan dat de verandering in onszelf zit, 'iedereen die positieve impact creëert, is een leider'.
Deelsessies over duurzaam opdrachtgeverschap en innovatie
De deelnemers konden zich verspreiden over vier deelsessies van Waterschap Noorderzijlvest, De Groene Koers, het Infra Innovatie Netwerk en Koninklijke NL-Ingenieurs. Aan de hand van praktijkvoorbeelden nam Jan Reinout Deketh de deelnemers mee tijdens de sessie vanuit NL-Ingenieurs over samenwerkingsgericht contracteren. Het precontractueel en gezamenlijk vormgeven aan de governance werd aangestipt als belangrijk ingrediënt om te komen tot een succesvolle samenwerking. Vanuit de Groene Koers was er volop aandacht voor zero emmissie materieel, en werd er een beschouwing gegeven van waar we staan als sector door Jorrit van Ommen van Bouwend Nederland, in samenwerking met Jan Wienk van stichting Pioneering. Tijdens de sessie verzorgd door het Infra Innovatie Netwerk werd er gesproken over het versnellen van opschaling bij innovaties in de infrasector. Reinier Trommel van de provincie Gelderland deed samen met Annemarie Boereboom van WeCity de oproep vanuit het Infra Innovatie Netwerk om actief deel te nemen aan een 'poel-contract' en samen te werken vanuit de ambitie om gezamenlijk de infra opgave succesvol aan te pakken. Ook de sessie verzorgd door Herman Beerda van Waterschap Noorderzijlvest werd erg goed ontvangen. Duurzaam opdrachtgeverschap wordt door het waterschap volop in de praktijk gebracht, met afsluitend de oproep om samen te werken en lef te tonen, want het waterschap is volop bereid om dit te belonen.
Naderhand was er volop ruimte om te netwerken en, na enige jaren van uitstel van deze geslaagde marktdag, eindelijk ruimte om elkaar fysiek te ontmoeten.
